Evlat Edinme Nedir? Şartları Nelerdir?

Evlat edinme, kanundan doğar. Bir hısımlık türüdür. Kan hısımlığına benzer sonuçlar doğurur. Bundan dolayı cali hısımlık da denir.

Evlat edinme hususu Türk Medeni Kanunu’nun 305. maddesinde hükme bağlanmıştır.

Evlat Edinme Şartları Nelerdir?

Bir küçüğün evlât edinilmesi, evlât edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. Evlât edinmenin her hâlde küçüğün yararına bulunması ve evlât edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete aykırı bir biçimde zedelenmemesi de gerekir. 

Evlat edinmekten doğan hısımlık mahkeme kararı ile kurulur. Evlat edinilen kişi ile evlatlık ve evlatlığın alt soyu arasında evlatlıktan doğan hısımlık bulunur. Evlat edinmeden doğan hısımlık ile birlikte evlat edinilen kişi evlat edinenin 1. Dereceden alt soyu olur.

Evlat edinenin hısımları ile evlatlık arasında ve evlat edinen kişi ile evlatlığın üstsoyu ya da yansoyu arasında hısımlık ilişkisi doğması söz konusu değildir. Ayrıca evlat edinenin anne babası ile evlatlık arasında da bir hısımlık bağı kurulması mümkün değildir.

Evlatlık ilişkisi, evlatlık ilişkisinin kurulması esnasında gerekli kişilerden rıza alınmaması ve evlat edinmenin esasına ilişkin eksikliklerin varlığı durumunda hakim kararı ile kaldırılır. Bunun sonucunda evlat ilişkisinden doğan hısımlık da sona erer. Bu husus Türk Medeni Kanunu’nun 317 ve 318. maddelerinde hükme bağlanmıştır.

Yasal sebep bulunmaksızın rıza alınmamışsa, rızası alınması gereken kişiler, küçüğün menfaati bunun sonucunda ağır biçimde zedelenmeyecekse, hâkimden evlâtlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilirler.

Evlât edinme esasa ilişkin diğer noksanlıklardan biriyle sakatsa, Cumhuriyet savcısı veya her ilgili evlâtlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilir.

Noksanlıklar bu arada ortadan kalkmış veya sadece usule ilişkin olup ilişkinin kaldırılması evlâtlığın menfaatini ağır biçimde zedeleyecek olursa, bu yola gidilemez.

Evlat Edinmenin Sonuçları Nelerdir?

Evlat edinen kişi ile evlatlığın ya da bunlardan biri ile diğerinin alt soyu ve eşi arasında evlenme yasağı bulunmaktadır. Bu durum Türk Medeni Kanunu’nun 129. maddesinin 3. fıkrasında hükme bağlanmıştır. Bunun tersi bir durumda evliliğin mutlak butlanla batıl olacağı hususu ise Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinin 4. fıkrasında düzenlenmiştir.

Evlât edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında evlenme yasaktır

Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması halinde evlenme mutlak butlanla batıldır.

Evlat Edinme Halinde Miras

Evlatlık ilişkisi, evlatlığın lehine tek taraflı mirasçılık meydana getirir.  Evlatlık ve evlatlığın altsoyu evlat edinen kişinin altsoyu, evlat edinenin hem yasal hem de saklı paylı mirasçısı olduğu halde evlat edinen ve hısımlarının evlatlığın mirasçısı olması mümkün değildir. Aynı zamanda evlatlığın biyolojik ailesine olan mirasçılığı devam eder. Bu husus Türk Medeni Kanunu’nun 500. Maddesinde düzenlenmiştir.

Evlâtlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar.

Evlatlık ilişkisine; hakimin davaya bakma yasağı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 34. maddesinde, anonim şirketlerde müzakereye katılma yasağı Türk Ticaret Kanununun 393. maddesinin 1. fıkrasında, anonim şirketlerde denetçi olma yasağı Türk Ticaret Kanununun 400. maddesinde düzenlenmiştir.

Hâkim, aşağıdaki hâllerde davaya bakamaz; talep olmasa bile çekinmek zorundadır:

1. Kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili olduğu davada.
2. Aralarında evlilik bağı kalksa bile eşinin davasında.
3. Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında.
4. Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında.
5. Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların davasında.
6. Nişanlısının davasında.
7. İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada.

Yönetim kurulu üyesi, kendisinin şirket dışı kişisel menfaatiyle veya alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarından birinin, kişisel ve şirket dışı menfaatiyle şirketin menfaatinin çatıştığı konulara ilişkin müzakerelere katılamaz. Bu yasak, yönetim kurulu üyesinin müzakereye katılmamasının dürüstlük kuralının gereği olan durumlarda da uygulanır.

Tereddüt uyandıran hâllerde, kararı yönetim kurulu verir. Bu oylamaya da ilgili üye katılamaz. Menfaat uyuşmazlığı yönetim kurulu tarafından bilinmiyor olsa bile, ilgili üye bunu açıklamak ve yasağa uymak zorundadır.

Yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir ve/veya sermaye şirketi ve bunların ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamaz.

Şöyle ki, önceki cümlede sayılanlardan biri; denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmenin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyse ya da bunlarda yüzde yirmiden fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dâhil, üçüncü dereceye kadar kan veya kayın hısmıysa, denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir.

Evlat Edinilene Karşı İşlenen Suçlar

Türk Ceza Kanunda evlatlık ilişkisinin ağırlaştırıcı neden olduğu durumlar madde 102/ 3c, 103/ 3c, 104 ve 227/ 5 te; hafifletici nedenleri ise madde 167/ 1b ve 245/ 4b de hükme bağlanmıştır.

Suçun;

1. Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
2. Kamu görevinin, vesayet veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
3. Üçüncü derece dâhil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş, evlat edinen veya evlatlık tarafından,
4. Silahla veya birden fazla kişi tarafından birlikte,
5. İnsanların toplu olarak bir arada yaşama zorunluluğunda bulunduğu ortamların sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle, işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilen cezalar yarı oranında artırılır.

Cinsel saldırı için başvurulan cebir ve şiddetin kasten yaralama suçunun ağır neticelerine neden olması hâlinde, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Suç sonucu mağdurun bitkisel hayata girmesi veya ölümü hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.

Suçun;

1. Birden fazla kişi tarafından birlikte,
2. İnsanların toplu olarak bir arada yaşama zorunluluğunda bulunduğu ortamların sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle,
3. Üçüncü derece dâhil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş veya evlat edinen tarafından,
4. Vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruyucu aile veya sağlık hizmeti veren ya da koruma, bakım veya gözetim yükümlülüğü bulunan kişiler tarafından,

Kamu görevinin veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,

işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, on beş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişi, şikayet üzerine, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Suçun mağdur ile arasında evlenme yasağı bulunan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, şikâyet aranmaksızın, on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Suçun, evlat edineceği çocuğun evlat edinme öncesi bakımını üstlenen veya koruyucu aile ilişkisi çerçevesinde koruma, bakım ve gözetim yükümlülüğü bulunan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, şikâyet aranmaksızın ikinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.

Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçların eş, üstsoy, kayın üstsoy, kardeş, evlat edinen, vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruma ve gözetim yükümlülüğü bulunan diğer kişiler tarafından ya da kamu görevi veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.

Birinci fıkrada yer alan suçun üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.

Ekin Hukuk Bürosu olarak ceza ve infaz hukuku alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN