Nafaka Nedir?
Bir kişiye geçimini sağlaması için yapılan ve kanun tarafından öngörülmüş yardım biçimine nafaka denir.
Nafaka Çeşitleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nda dört çeşit nafaka türü sayılmıştır. Bu nafakalar ise şöyledir;
- Tedbir Nafakası,
- İştirak Nafakası,
- Yardım Nafakası,
- Yoksulluk Nafakası.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce, mahkemenin ayrılığa hükmetmesi durumunda veya boşanma davası süresince talep edilebilen geçici bir nafaka türüdür. Bu nafaka, dava sürecinde ekonomik olarak zor duruma düşme ihtimali bulunan eşe ya da velayeti kendisine verilen tarafın bakımını üstlendiği, 18 yaşından küçük ortak çocuklar için ödenir ve boşanma davası sonuçlanana kadar devam eder.
Tedbir nafakasının şartlarını şöyle sayabiliriz;
- Tarafların evlilik birliği içerisinde olması
- Eşlerin fiilen ayrı yaşaması
- Talep eden eşin haklı bir sebebinin bulunması
İştirak Nafakası
İştirak nafakası, reşit olmayan çocukların temel yaşam giderlerinin karşılanabilmesi için, velayeti kendisine verilmemiş olan eşin, mali gücüne uygun olarak katkıda bulunmasını öngören nafaka türüdür.
Bu bakımdan hangi eşin kusurlu olduğu hususu göz önüne alınmaz. Burada önemli olan, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve barınma gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasının temin edilmesidir. Mahkeme, çocuk lehine ödenecek nafaka miktarını belirlerken, velayeti kendisine verilmemiş olan eşin ekonomik gücünü ve çocuğun ihtiyaçlarını değerlendirir.
Yardım Nafakası
Yoksulluğa düşecek olan altsoy, üstsoy ve kardeşlerin talep edebileceği nafakadır. Yardım nafakası Türk Medeni Kanunu’nda şöyle düzenlenmiştir;
Madde 364- Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.
Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır.
Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek eşin diğer taraftan isteyebileceği nafaka türüdür. Yoksulluk nafakasını alabilmek için, talep eden eşin nafaka yükümlüsü eşten daha kusurlu olmaması gerekir. Nafaka yükümlüsü eş kusursuz olsa dahi yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.
Yoksulluk Nafakasının Şartları
Yoksulluk nafakasının geçerli sayılabilmesi için, birkaç temel şartın var olması gerekmektedir.
- Boşanma sonucunda nafaka talep eden eşin mali açıdan zor durumda kalacağının, yani geçim zorlukları yaşayacağının ispat edilmesi gerekir.
- Nafaka isteyen tarafın, diğer eşe oranla daha ağır kusur barındırmaması gereklidir.
- Yoksulluk nafakası, mahkemeden talep edilmelidir. Talep olmadan, mahkeme re’sen nafaka ödemesine hükmedemez.
- Nafaka ödemesini yapmak zorunda olan eşin, bu ödemeleri karşılayabilecek ekonomik güce sahip olması gerekmektedir.
Süresiz Nafaka
Yoksulluk nafakası kanunen belirli bir süreye bağlanmış olmamakla birlikte, süresiz olarak istenebileceği düzenlenmiştir.
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.(TMK m. 175/1)
Nafakanın Arttırılması
Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir. Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.
Nafakanın Kaldırılması
Nafakanın kaldırılması hususu düzenli aralıkarla ödenen yani irat biçimindeki nafakalar için öngörülmüştür.
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır. (TMK m. 176)
Bu bakımdan yoksulluk nafakasının kaldırılması için şu şartları sayabiliriz;
- Nafaka alacaklısının evlenmesi
- Taraflardan birinin ölümü
- Alacaklı tarafın evliymiş gibi yaşaması
- Alacaklı tarafın haysiyetsiz hayat yaşaması
- Alacaklının yoksulluğunun ortadan kalkması
Kısa Süreli Evlilikte Süresiz Nafaka Ödenir mi?
Nafakanın süresi bakımından evliliğin süresi ayrımı yapılmamıştır. Yani kısa süreli evlilikte dahi süresiz nafaka kararı çıkabilir. Bu durum mahkemenin takdirindedir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER
