Kambiyo Senedinde Aval Nedir?

Aval, en kısa tanımı ile bir kambiyo senedi senette yazılı bir kişi lehine verilmiş kişisel teminattır. Teminat olması yönüyle kefalete benzer ancak benzerlik sadece bu yönüyle sınırlıdır. Aval beyanı niteliği gereği kefaletten birçok bakımdan daha ağır bir sorumluluk getirir.

Uygulamada kullanılan matbu senetlerde “kefil” ifadesi altına imza koyulsa bile, bir kambiyo senedi üzerindeki tek taraflı teminat işlemi, aval sayılır. Aval normalde senet üzerine yapılır. Ancak senet sureti üzerine aval verilmesine de TTK m. 746/3 hükmünce izin verilmiştir.

Avalin Kefaletten Farkı Nedir?

Aval niteliği itibariyle kefaletten farklıdır. Aval, şekil bakımından asıl borca bağlı; maddi açıdan ise bağımsız bir taahhüttür.

Kefalet bir sözleşme iken, aval tek taraflı bir taahhüttür. Kefalette kural, kefilin adi kefil olması iken avalist burada diğer kambiyo sorumluları gibi müteselsilen sorumludur. Kefil ödeme yaptığında, alacaklının haklarına halef olacaktır, oysa avalist kambiyo hukukundan doğan rücu hakkını kullanır.

Kefalet feri bir borçtur ve temel ilişkinin sakatlığı kefaleti de sakatlayacaktır. Öte yandan aval, maddi açıdan bağımsız olup lehine aval verilen kişinin taahhüdü geçersiz bile olsa aval verenin taahhüdü geçerlidir.

Kefalette kefil, asıl borçluya ait defileri ileri sürebilirken ve hatta sürdürmek zorundayken avalist, lehine aval verdiği kişiye ait defilerini ileri süremez. Kefalette zamanaşımı asıl borçluya karşı kesilince kefile karşı da kesilmiş olacaktır. Oysa kambiyo hukukunda takip kime karşı yapılırsa zamanaşımı ona karşı kesilmiş olur.

Avalin Tarafları Kimlerdir?

Bir kambiyo senedinde bedelin ödenmesi aval suretiyle tamamen veya kısmen temin olunabilir. Bu teminat, üçüncü bir kişi ya da senette zaten imzası bulunan bir kişi tarafından da verilebilir. Örneğin poliçeyi kabul etmemiş olan muhatabın vereceği avalin değeri vardır.

Aval veren kişiye avalist denilmektedir. Lehine aval verilen kişi de avalat olarak adlandırılmaktadır. Kimin için aval verildiğinin kambiyo senedinde gösterilmesi gerekir. Poliçenin ön yüzüne konulan ve muhatap veya düzenleyenin imzası dışında kalan ne olduğu belirsiz her imza aval sayılır; bunun aksi iddia ve ispat edilemez. Kimin için verildiği açıkça belirtilmemişse bu aval düzenleyen için verilmiş sayılır.

Bononun da ön yüzünde, düzenleyen dışındaki her imza aval sayılır; kimin için verildiği belli değil ise düzenleyen lehine verilmiş sayılır. Fakat aval, senedin arkasına yapılmak isteniyorsa mutlaka avali ifade eden ibare de yazılmalıdır. Aksi takdirde imza, kimi görüşlere göre beyaz ciro; bazılarına göre hükümsüz olur.

Aval Beyanı Nasıl Yapılır?

Aval, “aval içindir” tabiri ile veya buna benzer diğer herhangi bir ibare ile verilir. Bu hüküm 701. maddenin diğer fıkralarıyla birlikte değerlendirildiğinde avalin; “aval içindir”, “kefilim” vs. gibi avali ifade eden bir ibare ile “aval verenin imzası”ndan oluşacağı görülmektedir.

Aval suretiyle, kambiyo bedelinin sadece bir kısmının ödenmesi temin olunabilir. Ancak avalin kısmi olduğu aval şerhinde mutlaka belirtilmelidir. Aksi takdirde borcun tamamı için aval verildiği kabul edilecektir.

Avalin Hüküm ve Sonuçları Nelerdir?

Aval veren kişi, kimin için taahhüt altına girmişse aynen onun gibi sorumlu olur. Diğer bir deyişle asli borçluya aval veren kişi de başvuru borçlusu gibi sorumlu olur. Örneğin kabul eden muhatap ya da düzenleyen lehine aval veren kişiye de başvururken ödememe protestosu çekmek gerekmez. Yine bu avalistler için de zamanaşımı süresi üç yıldır. Çünkü bunlar da asli borçlu gibi sorumlu olacaktır.

Avalistin Sorumlu Olmaması Nedir ve İleri Sürülebilecek Defiler Nelerdir?

Avalistin sorumluluğu, lehine aval verdiği kişinin borcundan soyut ve bağımsızdır. Bu yüzden lehine aval verilen kişinin taahhüdü geçersiz bile olsa kural olarak avalistin sorumluluğu devam edecektir. Çünkü avalist, lehine aval verdiği kişinin taahhüdünün geçersizliğini dahi temin etmiş olmaktadır.

Gerçekten de TTK m.702/2 hükmü uyarınca aval veren kimsenin temin ettiği borç, şekle ait eksiklikten başka bir nedenden dolayı batıl olsa dahi, aval verenin taahhüdü geçerlidir.

• Avalist senet metninden anlaşılan defileri hamile karşı ileri sürebilir. Örneğin senedin bono ya da poliçe olarak doğmasına engel olan bir eksiklik varsa bu defi herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebileceğinden “herkesin” içinde senet borçlusu konumundaki avalist de yer alır. Çünkü aval taahhüdünün dahi geçerli olabilmesi için ortada şeklen geçerli bir kambiyo senedi olmalıdır.
• Avalist, lehine aval verdiği kişiye ait kişisel defileri hamile karşı ileri süremeyecektir; çünkü kişisel defiler sadece tarafları arasında ileri sürülebilir.
• Avalist doğaldır ki kendi şahsında doğan hükümsüzlükleri herkese karşı ileri sürebilir. Örneğin avalistin imzasının sahte olması durumunda veya avalistin kendisi ehliyetsizse, cebir söz konusu ise ya da avalist yetkisiz temsile maruz kalmışsa senetteki bu taahhüt hükümsüz olacağı için senet dolayısıyla kim başvurursa başvursun kendisi ödeme yapmaktan kaçınabilecektir.
• Avalistin sorumluluktan kurtulabileceği tek hal, avalistin temin etmiş olduğu borcun şekle ait eksiklikten dolayı batıl olmasıdır.

Avalistin Hakları Nelerdir?

Yukarıda da belirtmiş olduğumuz üzere avalist kefilden farklı olarak alacaklının haklarına halef olmaz. TTK. m.702/3’e göre aval veren kimse, kambiyo bedelini ödediği takdirde kambiyo senedinden dolayı lehine taahhüt altına girmiş olduğu kimseye ve ona karşı kambiyo senedi gereğince sorumlu olan kimselere karşı kambiyo senedinden doğan hakları kazanır.

Aval hükümleri çek için de geçerlidir. Yalnızca muhatap banka kendi çeki üzerinde aval işlemi yaparak yani avalist olarak sorumluluk üstlenemez.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR