Elbirliği Mülkiyeti Nedir?

12 Şubat 2024

0 246 3 dakika okuma süresi

Elbirliği mülkiyeti, Türk Medeni Kanunu’na göre iştirak altında mülkiyetin diğer bir adıdır. Bu mülkiyet türü, kanun veya kanunda belirtilen sözleşmeler sonucunda ortaya çıkan bir topluluk nedeniyle, mallara birlikte sahip olanların mülkiyetini ifade eder.

Elbirliği mülkiyetinin en bilinen örneği, mirasçıların veraset ilamı ile bir taşınmazdaki mülkiyet durumlarıdır. Bu durumda, mirasçılar miras yoluyla elbirliği mülkiyetine sahip olurlar ve her bir mirasçının payı belirli değildir. Veraset ilamı ile taşınmaza ortak olan mirasçı, taşınmazın tamamında pay sahibi olur.

Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmaz; her bir ortağın hakkı, ortaklığa dahil edilen malların tamamına yaygındır. Bu durum, paylı mülkiyetten farklıdır, çünkü paydaşlık değil, ortaklık söz konusudur.

TMK m. 701’e göre, “Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.”

Elbirliği ile mülkiyette, malvarlığının yönetiminde ve tasarrufunda tüm ortakların oybirliği gereklidir. Diğer bir deyişle, herhangi bir karar alabilmek için tüm ortakların onayı gereklidir. Paylı mülkiyette ise her ortak, kendi payı üzerinde bağımsızca tasarruf edebilir.

İçindekiler

Elbirliği Mülkiyeti ile Paylı Mülkiyet Arasındaki Fark Nedir?

Elbirliği mülkiyeti durumunda, hak sahiplerinin hisse oranları belirsiz olduğundan, mülkiyetin satışı gibi işlemler gerçekleştirilemez. Tüm ortakların birlikte hareket etmesi gerekmektedir ve mülkiyetle ilgili herhangi bir hukuki işlem, ortakların ortak bir kararıyla gerçekleşir. Bu durum, paylı mülkiyet durumundan farklıdır.

TMK m. 688’e göre, paylı mülkiyete sahip olan birden fazla kişi, bölünmemiş bir mülkiyetin tamamına belirli paylarla malik olur. Paylar genellikle eşit kabul edilir, özellikle belirtilmediği sürece. Tapu senedinde hisse veya oran belirtilmemişse, buna elbirliği mülkiyeti tapusu denir.

Paylı mülkiyet durumunda, her ortak, kendi payının haklarına ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu payı rehnedebilir, alacaklılar tarafından haczedilebilir ve devredebilir. Ancak elbirliği mülkiyeti durumunda, mirasçılardan hiçbiri kendi payını satma veya devretme yetkisine sahip değildir. Her bir mirasçı, hak sahibi olup, pay sahibi değildir. Bu nedenle, ortaklık ilişkisi söz konusudur.

Tapuda Elbirliği Mülkiyetin Sona Erdirilmesi Ne Demek?

Elbirliği mülkiyeti sona ermesi farklı sebeplerden dolayı meydana gelebilmektedir. TMK m. 704’te belirlenmiş olan sebeplerden bazıları genel hatları ile aşağıda olduğu gibidir:

Malın devredilmesi
Topluluğun dağılması
Paylı mülkiyete geçilmesi

Elbirliği mülkiyeti sona ermesi işlemlerine başlamak için sulh hukuk mahkemesine başvurulmalıdır. İşlemlerin başlatılması için müracaat dilekçesi ve tapu ve mirasçılık evrakları da gerekir.

Elbirliği Mülkiyetin Özellikleri Nelerdir?

Tapuda elbirliği mülkiyeti özelliklerini incelendiği zaman, her bir ortağın payı olmadığı görülür. Bu bakımdan çok daha farklı bir sistem vardır.

Her ortağın hakkı malın tümü için geçerlidir. Miras yoluyla kazanılan hak istenildiği vakit paylaştırılabilir. Bu tip gayrimenkul tapusunda hisse veya oran yazılı olmamaktadır. Zira elbirliği mülkiyeti tapusu içinde yalnızca ortakların ismi yer almaktadır.

Bu mülkiyet türü kapsamında hisselerin devredilmesi gibi bir hal de söz konusu olmaz. Zira bu tip durumda hisse oranları bulunmaz. Hangi ortağın ne kadarlık paya sahip oluğu da belirli değildir. Mevcut mülkiyet üzerinden işlem geçekleştirmeyi arzulayan kişilerin, kanuna göre oy birliği ile karar vermeleri gerekir.

Hem tasarruf hem de yönetim konusunda alınacak kararlarda farklı görüşün olması da işlemlerin önüne geçmektedir. Paylı mülkiyet olması halinde ise tek bir kişinin payında olan mal devredilebilmektedir. Bunun yanı sıra alacaklı durumda olan kişiler payı haczetme, rehin tutma gibi haklara da sahiptir.

Elbirliği Mülkiyeti Paylı Mülkiyete Nasıl Çevrilir?

Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülebilmesi için, tüm ortakların tapuda rızası gereklidir. Ancak, bir ortak rıza vermez veya ulaşılamazsa, mirasçılardan biri Sulh hukuk hakiminden talepte bulunabilir. Sulh hukuk hakimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunur ve belirlediği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder.

Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası (ortaklığın giderilmesi izale-i şüyu) açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.

Sonuç olarak, mirasçılar ya da ortaklar, elbirliği mülkiyetini paylı mülkiyete çevirmek için talepte bulunabilir. Tapu müdürlüğü, şartlar gerçekleşmişse talebi kabul ederek elbirliği mülkiyetini paylı mülkiyete çevrilebilir. Ancak, bir ortak rıza göstermez veya ulaşılamazsa, hukuki yol aranır. Bu başvuru çekişmesiz yargı işi olup, ancak bir ortak ortaklığın giderilmesi davası açmışsa çekişmeli yargı sürecine dönüşebilir.