Yargı Yolu Uyuşmazlıkları

1 Eylül 2022

0 9.184 2 dakika okuma süresi

Yargı yolu uyuşmazlıkları, bir davanın hangi yargı kolundaki mahkemede tarafından görülüp sonuçlandırılacağına ilişkindir. Yargı yolu uyuşmazlığı ise adli ve idari yargı mercileri arasında ortaya çıkan görev ve hüküm uyuşmazlıklarını ifade etmektedir. Adli Yargı, özel hukuk uyuşmazlıklarını ve adli suç niteliği taşıyan eylemlerle ilgili cezai uyuşmazlıkları inceler ve karara bağlar. İdari yargı ise, idarenin kamu gücünü kullanarak yaptığı idari işlem ve sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkları karara bağlar.

Yargı yolu uyuşmazlıkları görev ve hüküm uyuşmazlıkları olarak ortaya çıkmaktadır.

İçindekiler

Görev Uyuşmazlığı

Olumlu Görev Uyuşmazlığı

Olumlu görev uyuşmazlığı, başka bir yargı kolunun görev alanına girdiği gerekçesiyle yapılan görev itirazının mahkeme tarafından reddedilmesi halinde meydana gelir. Aynı yargı kolunda açılan davalarda bazı koşullar aranmıştır:

Adli veya idari yargı yerlerinde açılmış bir davanın bulunması
Görevsizlik itirazında bulunulması ve mahkemece itiraz edilmesi
Esas hakkına karar verilmemiş olması

Farklı yargı kollarında açılan davalarda ise bu koşulların varlığı gereklidir:

İki ayrı yargı kolunda iki ayrı dava açılmış olması
Açılan davaların aynı olması
İki görevsizlik kararının bulunması

Olumsuz Görev Uyuşmazlığı

Olumsuz görev uyuşmazlığı, adli veya idari yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve nedeni aynı olan davada, karşılıklı olarak kendilerini görevsiz görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olması üzerine ortaya çıkan uyuşmazlıktır.

Koşulları:

İki görevsizlik kararının bulunması
Kararın ayrı yargı düzenleri içinde yer alan mahkemelerce verilmiş olması
Görevsizlik kararlarının kesinleşmiş olması
Görevsizlik kararı verilen davaların aynı olması

Olumsuz görev uyuşmazlıklarında dava dosyaları son görevsizlik kararını veren yargı merciine, bu kararın kesinleşmesinden sonra, diğer davalarda ise taraflardan birinin istemi üzerine ilk görevsizlik kararını veren yargı merciine ait dava dosyası da temin edilerek Uyuşmazlık Mahkemesi’ne gönderilir ve görevli yargı merciinin belirlenmesi istenir.

Hüküm Uyuşmazlığı

Adli ve idari yargı yerlerinden en az ikisinin görevle ilgili olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve nedene ilişkin, taraflarından en az biri aynı olan ve kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi olanaksız bulunan durumlardan doğan uyuşmazlıklara hüküm uyuşmazlığı denir.

Hüküm Uyuşmazlığı Koşulları

İki ayrı yargı düzeninden verilmiş kararların bulunması
Kararların verildiği davaların konusu, nedeni ve taraflardan en az birinin aynı olması
Kararların esasa ilişkin olması
Her iki kararın da kesin veya kesinleşmiş olması
Kararlar arasındaki çelişki nedeniyle hakkın yerine getirilmesinin olanaksız bulunması

Hüküm Uyuşmazlığın Giderilmesi

Hüküm uyuşmazlığın giderilmesini isteme yetkisi, doğrudan doğruya taraflara ve ilgili makama aittir. Uyuşmazlığın esasını ilk ve son derece mahkemesi olarak kesin karara bağlanır.

Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar

Sadece iki durumda uyuşmazlık çıkartılması yasaklanmıştır:

Anayasa Mahkemesinin Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar
Anayasa Mahkemesi’ne açılan siyasi partilerin kapatılması davaları

Uyuşmazlık Mahkemesi Kararların Bekletici Sorun Sayma

Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başvurulduğu resmî yazı ile kendisine bildirilen yargı mercii, görev konusunda Uyuşmazlık Mahkemesince bir karar verilinceye kadar davanın görülmesini geri bırakır. 6 ay içinde bu mahkemenin kararı gelmez ise yargı mercii davayı göremeye devam eder. Ancak esas hakkında son kararı vermeden Uyuşmazlık Mahkemesinin kararı gelirse bu karara uymak zorundadır.