Yabancılar ve Vatandaşlık Hukuku

Türkiye her geçen gün daha fazla yabancıya kapılarını açan ve konumu itibarıyla çevre ülke vatandaşlarının ilgisini çeken bir ülke konumundadır. Özellikle ülkeler arası sınır kavramının günümüzde netliğini kaybetmesi, uluslararası ticaret, eğitim, sağlık, göç, savaş, evlilik, iş ve ekonomi gibi sebeplerle yabancılar ve vatandaşlık hukuku kavramları her geçen gün önemini artırmaktadır. Özellikle gelişen ve ilerleyen günümüz dünyasında yabancılar ve vatandaşlık hukuku konusunun önemi göz ardı edilemez.

Yabancılar ve Vatandaşlık Hukuku Nedir?

Yabancılar hukuku, ülkede bulunan yabancı uyruklu kişilerin seyahat, iş, zorunlu göç, eğitim vb sebeplerle Türkiye’ye gelen yabancıların ve Türk vatandaşlığı statüsünden çıkıp yabancı statüye giren Mavi Kartlı Türk uyruklu kişilerin karşılaştıkları hukuki sorunları ele alan bir hukuk dalıdır.

Vatandaşlık hukuku ise yabancılara hukukuna göre daha dar bir alanı kapsamaktadır. Yabancılar hukukunda ikamet, çalışma izni gibi konular gündemdeyken vatandaşlık hukukunda yabancıların Türk vatandaşlığını kazanımı ve Türk vatandaşlarının vatandaşlığını kaybetmesi gibi konular irdelenir. Kısaca vatandaşlık hukuku, vatandaşlık kavramı üzerine yoğunlaşmaktadır.

Türk Vatandaşı Olmak İçin Ne Yapılır?

Dünyada ülkeler çeşitli vatandaşlık kazanım sistemlerine sahiptir. Bazı ülkelerde vatandaşlık toprak esasına göre yani o ülkede doğman şartına bağlı tutulurken Türkiye gibi bazı ülkelerde vatandaşlık kural olarak doğum esasına göre kazanılır. Yani Anne babanın Türk vatandaşı olması aranır. İstisnai vatandaşlık kazanım yolu ise sonradan kazanmadır. Yabancıların vatandaş olmak için başvurduğu yol sonradan kazanmadır.

Ancak yabancı uyruklu veya vatansız kişilerin Türk vatandaşı olması ise başka prosedürlerle mümkün olabilmektedir. Her vatandaşlık yolu farklı bir prosedür gerektirdiğinden ve zorlu ve karmaşık bir süreçten geçildiği için başvuran kişinin avukat yardımı alması önem arz eder.

5901 Sayılı Türk vatandaşlığı Kanunu’na göre Türk vatandaşlığı çeşitli şekillerle kazanılabilmektedir. Türk vatandaşlığının kazanımı çeşitli yollarla mümkün olabilmektedir. Bu yolları kısaca vurgulamak gerekirse;

• Genel yolla vatandaşlığın kazanımı-Yetkili makam kararı ile vatandaşlık kazanımı(TVK m.10, 11)
• Evlilik yoluyla vatandaşlık kazanımı(TVK m.16)
• Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanımı(TVK uygulama Y. m.20)
• Evlat edinme yoluyla kazanımı(TVK m.17)
• İstisnai yolla vatandaşlık kazanımı(TVK m.12)

Yukarıda sayılan her vatandaşlık kazanım yolu kendi içerisinde şartları, gerekli belgeler, kararı veren makam bakımından farklılık arz edebilmektedir.

Vatandaşlık Hukuku Avukatı Tarafından Verilen Hizmetler

Vatandaşlık başvurusunda bulunan kişinin bu başvuru sürecinde avukat yardımı almasının öneminden bahsetmiştik. Çünkü yukarıda sayılan vatandaşlık türleri farklı farklı başlıklara bölünür. Çeşitli belgeler ve birçok şart aranır. Haliyle işin uzmanı bir avukatın bu konuda danışmanlık vermesi elzemdir.

Vatandaşlık hukuku avukatı, gerek vatandaşlık işleri, gerekse yabancıların Türkiye içerisinde dâhil oldukları her resmi işte hizmet verebilir. İkamet izninden vatandaşlık başvurusuna, seyahat izninden taşınmaz iktisabına kadar hemen hemen her yabancı unsurlu işlemde hizmet verebilir.

Temelde bireylerin vatandaşlık hukuku avukatından yardım almasının altında yatan başlıca sebepler ise;

• Yukarıda değinilen her vatandaşlık kazanım yolu için hizmet alma. Gerekli işlemleri takip edip faaliyete geçme.
• Türk vatandaşlığından çıkış için hukuki yardım.
• Yabancıların Türkiye’de kısa dönem ve uzun dönem ikamet izinlerinde hukuki işlemler konusunda yardımcı olmaz ve işlemleri takip etme. Bu taşınmaz kazanımı, ticari bağlantı, eğitim, tedavi görme vb sebeplerle olabilir.(6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.30 vd.)
• Ve tüm bu faaliyetler sonucu olumsuz netice alınması sebebiyle hukuki yollara başvurma.

Görüldüğü üzere vatandaşlık hukuku avukatının görev alanı bir hayli geniştir. Bu geniş alan karşısında bireylerin bu işlemleri tek başına, hukuki danışmanlık almadan yapmaları düşünülemez. İşlemlerde yaşanacak en ufak aksaklık büyük problem doğuracak ve işlemler sekteye uğrayacaktır. Bu nedenle avukat yardımı almak son derece mühimdir.

Turkuaz Kart Nedir?

Turkuaz kart nedir, nasıl ve nereden alınır, kişiye ne tür fayda sağlar gibi sorular sıklıkla sorulan sorulardır. Türkiye’ye çeşitli şekillerle faydası dokunabilecek ve bazı belirli özellikler taşıyan yabancılara ve hatta yakınlarına tanınan süresiz ikamet ve çalışma izni hakkı veren karta turkuaz kart denir.

Bu kartın kapsamı 30007 Sayılı Turkuaz Kart Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Turkuaz kart sahiplerinin sahip olduğu en büyük avantaj, süresiz ikamet ve çalışma iznidir. Bir diğer önemli hak ise Türk vatandaşlığını kazanmadır. Gerçekten de istisnai yolla vatandaşlık kazanma yolunda turkuaz kart sahipleri de sayılmaktadır. Ancak bu kişilerin yakınları süresiz çalışma iznine değil yalnızca süresiz ikamet iznine sahiptirler.

30007 sayılı yönetmeliğin 5.maddesinde hangi yabancılara turkuaz kart verileceği düzenlenmiştir. Bu maddede, nitelikli işgücü saylayacak kişiler, yatırımcılar, bilim insanları, kültürel sanatsal ve sportif alanda başarılı olanlar ve Türk kültürünün uluslararası alanda tanınmasına yardımcı olan Türk devletinin menfaatine işler yapan kişiler turkuaz kart verilecek kişiler olarak sayılmıştır. Ayrıca bu kişilerin Türk kamu düzeni ve milli güvenliğe tehdit olmamaları gerekir. Daha fazla detay için ilgili madde vd’ye bakılabilir.

Gayrimenkul Satın Alarak Türk Vatandaşı Olmak

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanımı çeşitli yatırım yolları ile mümkündür. TVK uygulama yönetmeliğinin 20.maddesinde bu yollar ayrı ayrı açıklanmıştır. Gerek sabit döviz yatırım, tahvil yatırımı, işgücü oluşturma vs. Bu yatırım türlerinden birine başvurarak vatandaşlık kazanım yollarından biri de gayrimenkul satın alarak vatandaşlık kazanım yoludur.

İlgili yönetmeliğin 2.maddesinin b bendine göre;

• “En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen” kişiler Türk vatandaşlığına hak kazanmış olur.

Bu madde Mayıs 2022’den önce 250 bin ABD doları iken şu an 400 bin ABD doları olarak değiştirilmiştir.

Yabancıların Türk Vatandaşı Olmasına Kim Karar Verir

Türk vatandaşlığına alınmak isteyen kişiler, yurtdışında dış temsilciliğe, yurtiçinde ise valiliğe başvurmak zorundadırlar. Sonradan Türk vatandaşlığının kazanılması durumu için TVK m.10/2’de “Bu Kanun uyarınca sonradan Türk vatandaşlığının kazanılmasında uygulanacak temel ilke ve esaslar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça belirlenir.” Burada bakanlıktan kasıt, TVK m.3’te tanımlar başlığı altında İçişleri Bakanlığı olarak düzenlenmiştir. Ancak aynı kanunun 12.maddede Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında İstisnai Haller başlığı altında;

• “Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler”

Bu durumda istisnai hallerde vatandaşlık kazanım durumunda kararı Cumhurbaşkanı verir. Türk vatandaşlığının kazanımı ile ilgili genel usul ise, madde TVK m.19’da düzenlenmiştir. Bu hükme göre:

• (1) Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenir ve karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkça yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda durumu uygun bulunanlar Bakanlık kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilirler, uygun görülmeyenlerin talepleri ise Bakanlıkça reddedilir.
• (2) 12. madde uyarınca Türk vatandaşlığını kazanma işlemleri Bakanlıkça yürütülür.

Vatandaşlık Hukuku Hangi Hukuk Dalı İçinde Yer Alır?

Vatandaşlık hukuku, bireylerin Türk vatandaşlığını kazanması veya Türk vatandaşlığından çıkması durumları düzenlediği ve birey ile devlet arası bir iş olduğundan rahatlıkla Kamu Hukukuna dâhildir diyebiliriz. Çünkü bu işlemlerde Özel Hukuk gibi karşılıklı iki bireyin eşit düzlemde hukuki işlem yapması söz konusu olmayıp taraflardan biri doğrudan devlettir. Ve devletin yaptığı işlemlerde karşı tarafın onayına bağlı olması veya karşı tarafla eşit olması söz konusu değildir. Gelen talepleri tek taraflı olarak değerlendirir ve uygun görürse onaylar veya reddeder.

Vatandaşlık Türleri Nelerdir?

Türk vatandaşı olmak başvurulabilecek vatandaşlık türleri birden fazladır. Bunlara örnek olarak, doğum esasına göre vatandaşlık yani anne babanın veya birinin Trük vatandaşı olması, yetkili makam kararıyla vatandaşlık ve istisnai yol ile vatandaşlığı verebiliriz.

SONUÇ

Yukarıda çeşitli başlıklar altında zikredildiği gibi, yabancılar hukuku ve vatandaşlık hukuku üzerine yapılacak bir işlemde, örneğin vatandaşlığa alınmak için başvuru, ikamet veya çalışma izni gibi, avukat yardımının olmaması düşünülemez. Çünkü sözü geçen işlemler baştan sona karmaşık olan ve düzenli ve hukuki bilgi ile ilerleme sağlanması gereken işlemlerdir. Herhangi birinde oluşacak aksaklık tüm işlemleri sekteye uğratabilir. Bu da telafisi zor zararlara sebebiyet verebilir. Bu istenmeyen sonuçların önüne geçme, nitelikli bir avukat yardımı ile mümkün olabilir.

Av. Ahmet EKİN& Stj. Av. Muzaffer TAŞ