Vasiyetname Nedir?
Vasiyetname: miras bırakanın son istek ve arzularını dile getirdiği, olan mal varlığının dağıtılması konusundaki isteklerini dile getirdiği yazılı veya sözlü beyanlardır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 502’ye göre vasiyet yapabilmek için ayırt eme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olmak gerekir.
Vasiyetname düzenlerken bazı kanuni şekil şartlarına yerine getirilmesi gerekir. Türk Medeni Kanununa göre 3 şekilde vasiyetname yapılabilir.
- Resmi Vasiyetname (TMK md. 532- 537)
- El Yazılı Vasiyetname (TMK md. 538)
- Sözlü Vasiyetname (TMK md. 539- 541)
Resmi Vasiyetname
Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir. Vasiyetname, mirasbırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Kanunda geçen bazı kişiler resmi vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar. Bu kişiler;
- Fiil ehliyeti bulunmayanlar
- Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar
- Okur yazar olmayanlar,
- Mirasbırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri,
Bunun yanı sıra resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.
Resmi vasiyetnameyi mirasbırakanın okumadan ve imzalamadan düzenlemesi de mümkündür. Türk Medeni Kanunu madde 535 bunu düzenlemiştir. “Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar”
El Yazılı Vasiyetname
El yazılı vasiyetname TMK md. 538’de düzenlenmiştir. El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. Mirasbırakan el yazılı vasiyetname metninin tümünü kendi el yazısı ile yazması ve tarih atması gerekir. Başkasına yazdırılan vasiyetname geçerli olmaz. Buradan da anlaşılacağı üzere ancak okuma yazma bilen kişiler bu tür vasiyetnameyi düzenleyebilir. Okuma yazma bilmeyen kişilerin bu tür vasiyetnameyi düzenleyebilmeleri mümkün değildir.
Burada önemli bir hususta imza yerine parmak izinin basılmasının geçerli olup olmayacağıdır. Bu tür vasiyetnamede kişinin el yazısı ile imza atması gerekmektedir. Herhangi bir parmak izinin basılması veya kaşe vb. gibi şeyler vasiyetnameyi geçerli hale getirmez.
El yazılı vasiyetname düzenlendikten sonra , saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.
Sözlü Vasiyetname
Sözlü vasiyetname: mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. Yani anlaşılacağı üzere bu vasiyetnamenin düzenlenmesi için 2 koşul vardır;
- Olağanüstü bir durumun mevcut olması
- Diğer vasiyetname türlerinin yapılmasına imkân olmaması
Sözlü vasiyetnamede de resmi vasiyetnamedeki gibi mirasbırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okuryazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir. Yani şahitlerin fiili ehliyetine sahip olmaları, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklı olmamaları, kişinin alt ve üst soyundan ve kardeşi olmaması gerekmektedir. Dikkat ettiğimiz zaman burada okur yazar olma şartı sayılmamıştır. Sözlü vasiyetnamede tanığın okuma yazmasının olmaması şahitliğe engel olmaz.
Şahitler bu görevi kabul ederlerse iki şekilde harekete geçebilirler.
- Kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve mirasbırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler
- Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek mirasbırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler.
Bu vasiyetname türünde hakimin vasiyetnameyi onaylamasının bazı istisnaları bulunmaktadır. Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.
Olağanüstü durumlar ortadan kalkar ve mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.
Vasiyetnamenin Açılması
Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın tesliminden başlayarak bir ay içinde mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hâkimi tarafından açılır ve ilgililere okunur. Sulh hakiminin buradaki görevi mirası açmak ve ilgililere bunu tebliğ etmektir.
Nerede olduğu bilinmeyen mirasçılara ise vasiyetnamenin kendilerine ilişkin kısımları ilân yolu ile tebliğ olunur.
Vasiyetnamenin düzenlenmesi veya Miras Hukukuna ilişkin uyuşmazlığınız varsa büromuzdan Miras Hukuku konusunda profesyonel hizmet alabilirsiniz.
Stj. Av. Büşra KARATAŞ/ Av. Ahmet EKİN
