İstinaf (Bölge Adliye) Mahkemeleri ve Görevleri

18 Ekim 2021

0 2.274 3 dakika okuma süresi

İstinaf, yani bölge adliye mahkemeleri, “adli yargı ikinci derece” mahkemeleri sıfatı ile 5235 sayılı Kanunla kurulmuştur. İstinaf mahkemeleri, ilk derece mahkemeleri ve temyiz mahkemesi arasında yer almaktadır.

İstinaf mahkemeleri, şu şehirlerde yer almaktadır:

İstanbul,
Ankara,
İzmir,
Bursa,
Samsun,
Konya
Adana,
Erzurum,
Diyarbakır,
Konya,
Sakarya,
Antalya,
Van,
Gaziantep,
Trabzon.

İstinaf mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumlarına ve iş yoğunluğuna bağlı olarak belirlenen yerlerde, Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun olumlu görüşü alınarak kurulmuştur.

İstinaf (Bölge Adliye) Mahkemeleri, ilk derece mahkemeleri tarafından verilmiş olan kararların istinaf başvurularını incelemekle yükümlü üst derece mahkemesidir.

Her bölge adliye mahkemesinde bir başkan bulunmaktadır. Başkanlık da başkan ve yazı işleri müdürlüğünden oluşmaktadır. Bölge adliye mahkemesi başkanının bulunmadığı durumlarda kurulun başkanlığını ilgili daire başkanlarından en kıdemli olan kişi tarafından başkanlık görevi yerine getirilir.

Her bölge adliye mahkemesinde en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesi bulunmak zorundadır. Gerekli görüldüğü hallerde bu sayıyı artırılıp azaltılabilmektedir.

Adli yargıda iki tür istinaf kanun yolu bulunmaktadır:

Hukuk,
Ceza.

Yazımızda yalnızca Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında istinaf incelemesine yer verilecektir.

(Ceza istinaf kanun yolu için ziyaret edebilirsiniz: https://www.ahmetekin.av.tr/istinaf-kanun-yolu-nedir/ )

İçindekiler

İstinaf (Bölge Adliye) Mahkemelerinin Görevleri Nelerdir?

İstinaf mahkemelerinin görevleri, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun’unun 33. maddesinde düzenlenmiştir.

Bölge adliye mahkemelerinin görevleri
Madde 33- Bölge adliye mahkemelerinin görevleri şunlardır:
1. Adlî yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak,
2. (Mülga: 9/2/2011 – 6110/14 md.)
3. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere istinaf mahkemelerinin temel görevi ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını değerlendirerek bu hususta bir karar vermektir.

(“İlk Derece Mahkemeleri ve Görevleri Nelerdir?” konulu makalemizi okumak için ziyaret edebilirsiniz: https://www.ekinhukuk.com.tr/ilk-derece-mahkemeleri-ve-gorevleri-nelerdir/ )

İlk derece mahkemeleri tarafından verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları nihai karar olmamasına rağmen bu kararlara karşı 2 haftalık süre içerisinde de istinaf kanun yoluna başvurulabilecektir. İstinaf mahkemesi tarafından bu konuda bir karar verildiği takdirde, verilen karar kesin hüküm teşkil eder.

İstinaf mahkemelerinin görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

Adlî yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak,
İlk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek,
Yargı çevresindeki yetkili adli yargı ilk derece hukuk mahkemesinin bir davaya bakmasına bir engel çıktığı takdirde o davanın başka bir hukuk mahkemesine tayinine karar vermek,
Özel kanunlarla düzenlenmiş olan görevleri yerine getirmek.

İstinaf (Bölge Adliye) Mahkemelerinde Duruşma Yapılabilir Mi?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 353 hükmünde duruşma yapılmadan verilecek kararlara yer verilmiştir. İstinaf mahkemesi tarafından Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 353 hükmü dışında kalan hallerde istinaf incelemesi duruşmalı olarak yapılır.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu
Duruşma yapılmadan verilecek kararlar
MADDE 353- (1) Ön inceleme sonunda dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşılırsa;
a) Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:
1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.
2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması.
3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması (…)
4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.
5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına, (…) (1) karar verilmiş olması.
6) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.
b) Aşağıdaki durumlarda davanın esasıyla ilgili olarak;
1) İncelenen mahkeme kararının usul veya esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığı takdirde başvurunun esastan reddine,
2) Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,
3) Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra başvurunun esastan reddine veya yeniden esas hakkında duruşma yapılmadan karar verilir.