İş Sözleşmesi’nin Kurulması Ve Geçersizliği

İş Sözleşmesi’nin Kurulması Ve Geçersizliği;

Taraf Ehliyeti

Taraf ehliyetine ilişkin Türk Medeni Kanunu hükümleri uygulanır. İş sözleşmede kural olarak tarafların fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir. İş sözleşmenin tarafı olan işçiler ve işverenler fiil ehliyetine sahip oldukları takdirde bu sözleşmeyi tek başlarına yapabilirler.

Ayırt etme gücüne sahip olup kısıtlı olması veya ergin olmaması nedeniyle sınır ehliyetsiz sayılan kişiler iş sözleşmesini ancak yasal temsilcilerinin rızasıyla imzalayabilirler. Ancak bir meslek veya sanatın öğrenilmesi veya yürütülmesi için sınırlı ehliyetsiz olan kişiye yasal temsilci tarafından önceden izin verilebilir.

Tam ehliyetsizler, fiilleri hukuki sonuç doğurmadığından iş sözleşmesinin tarafı olamazlar.

İş Sözleşmesinin Şekli

İş sözleşmesi kural olarak şekil şartına tabi değildir. Sözleşmeler yazılı veya sözlü yapılabilir. Ancak aşağıdaki sayılan durumlarda iş sözleşmesi yazılı şarta tabi tutulmuştur:

• Süresi 1 yıl ve daha fazla olan belirli süreli iş sözleşmesi
• Çağrı üzerine çalışmaya dayalı iş sözleşmesi
• Uzaktan çalışmaya dayalı iş sözleşmesi
• Takım sözleşmesi
• Basın İş Kanunu’na tabi gazeteciler ve işverenleri arasındaki iş sözleşmesi
• Deniz İş Kanunu’na tabi gemi adamları ile işverenleri arasındaki iş sözleşmesi
• Çocuk ve genç işçinin veli ya da vasisiyle yapılacak olan iş sözleşmesi
• 14 yaşını doldurmamış çocukların sanat ve kültür faaliyetlerinde çalışmasına ilişkin iş sözleşmesi

İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğü

Anayasa’nın 48. Maddesine göre, herkes dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir. Türk Borçlar Kanunu’na göre ise taraflar bir sözleşmenin içeriğini kanunda belirlenen sınırlar içerisinde özgürce belirleyebilirler. Sözleşme, tarafların serbest iradelerine dayanılarak kurulur.

İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğünün Sınırları

İş sözleşmeleri kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olamaz ve sözleşmenin konusu imkânsız olamaz.

A) İş Sözleşmesi Yapma Yasakları

• Yaş Küçüklüğü

Çocuklar iş hukukunda özel koruma altında bulunan gruplardan bir tanesidir. İş hukukunda 18 yaşında küçük olan işçiler, çocuk işçi ve   genç işçi olarak ikiye ayrılır. Çocuk işçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamamış kişiyi ifade eder. Genç işçi ise 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamış kişiyi ifade eder. İş Kanunu’na göre kural olarak 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Bu kurala istinaden 14 yaşını doldurmuş çocuklar bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitimine devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. Ayriyeten çocuk işçi niteliğinde olan çocuklar sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak koşuluyla çalıştırılabilirler.

• Cinsiyet

Kadın işçilerin bazı işlerde çalıştırılmaları yasaklanmıştır. Kadınlar, maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaat gibi yer altında veya su altında çalışacak işlerde çalıştırılamazlar. Bunun       yanında hamile olan kadınlar doğuma kadar, emziren kadınlar ise doğum tarihinden itibaren 1 yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar.

• Sağlık Durumu

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacakların, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatamayacakları düzenlenmiştir.

• Yabancılık

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kimselerin Türkiye’de çalışmaları kural olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan izin almalarına bağlıdır. Yabancıların kural olarak çalışma izni olmaksızın çalıştırmaları yasaktır.

B) İş Sözleşmesi Yapma Zorunlulukları

• Engelli ve Eski Hükümlü veya Terör Mağduru Çalıştırma Zorunluluğu

Özel sektör işyerlerinde 50 veya daha fazla işçi çalıştırılan işverenler, işyerindeki işçi sayısının %3’ü oranında engelli işçiyi, meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Özel sektördeki işverenlerin eski hükümlü veya terör mağduru çalıştırma yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Kamu işyerlerinde 50 veya daha fazla işçi çalıştıran işverenler ise işyerindeki işçi sayısının %4’ü oranında engelliyi ve %2’si oranında eski hükümlü veya askerlik hizmeti yaparken malul sayılmayacak şekilde       yararlanan terör mağdurunu, meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmak zorundadır. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

• Toplu Olarak İşten Çıkarılanların Yeniden İşe Alınması

Toplu işçi çıkışı gerçekleşmişse, toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istendiği takdirde nitelikleri uygun olanlar tercihen tekrar işe çağrılır.

• Maluliyet Nedeniyle İşten Ayrılanların Yeniden İşe Alınması

İşyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzer işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe almak zorundadır. İşçinin isteği bulunduğu takdirde, işe geri alınmazlar ise eski işçiye 6 aylık ücret tutarında tazminat ödenir.

• Askerlik veya Kanuni Bir Ödev Nedeniyle İşten Ayrılanların Yeniden İşe Alınması

İşçiler, askerlik veya kanuni ödevin sona ermesinden başlayarak 2 ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka           isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye 3 aylık ücret tutarında tazminat öder.

• Hastalık Nedeniyle İşten Çıkarılan Gazetecilerin Yeniden İşe Alınması

Hastalığı nedeniyle görevini yerine getiremeyecek duruma düşüp de işveren tarafından işinden çıkarılan gazeteci, en fazla 1 yıl içinde iyileştiği takdirde tekrar eski işine tercihen alınır

• İş Sağlığı ve Güvenliği Nedeniyle Belirli Nitelikteki Kişilerin İşe Alınması

İşveren kural olarak, mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmaya yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için çalışanları arasından iş güvenliği hizmetlerinin sunulması için çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı işyeri hekimi ve 10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirmek zorundadır.

Tüm dava, dosya ve sorularınız için bizimle İletişime Geçiniz!