Alacaklısını Zarara Sokmak Amacıyla Mevcudunu Eksiltme

Kural olarak borçlu borcunu ödememiş olması sebebiyle hapis cezası ile cezalandırılmamaktadır. Borçlu, borcunu ödeyebilecek durumda olduğu takdirde alacaklılarından kötü niyetli olarak mal kaçırması suç teşkil etmektedir.

İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen haliyle alacaklısını zarara sokmak amacıyla mevcudunu eksiltme suçu, maddi konusu bakımından malların, hukuki konusu bakımından ise alacak hakkının korunduğu bir suçtur.

Alacaklısını zarara sokmak amacıyla mevcudunu eksiltme suçu İcra ve İflas Kanunu’nun 331. maddesinde düzenlenmiştir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 331. maddesine göre;

“(1) Haciz yolu ile takip talebinden sonra veya bu talepten önceki iki yıl içinde borçlu; alacaklısını zarara sokmak maksadıyla, mallarını veya bunlardan bir kısmını mülkünden çıkararak, telef ederek veya kıymetten düşürerek hakiki surette yahut gizleyerek muvazaa yoluyla başkasının uhdesine geçirerek veya asıl olmayan borçlar ikrar ederek mevcudunu suni surette eksiltirse, aleyhine aciz belgesi aldığını veya alacaklı alacağını alamadığını ispat ettiği takdirde, altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) İflas takibinden veya doğrudan doğruya iflas hallerinde iflas talebinden önce birinci fıkradaki fiilleri işleyen borçlu hakkında da bu fiiller başka bir suç oluştursa dahi bu hükümler uygulanır.

(3) Konkordato mühleti veya iflasın ertelenmesi talebinden önceki iki yıl içinde ya da konkordato mühleti talebi veya iflasın ertelenmesi süresinden sonra birinci fıkradaki fiilleri işleyen borçlu hakkında da bu hükümler uygulanır.

(4) Taşınmaz rehni kapsamında bulunan eklentinin rehin alacaklısına zarar vermek kastı ile taşınmaz dışına çıkarılması halinde, eklentinin zilyedi iki yıldan dört yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(5) Bu suçlar alacaklının şikâyeti üzerine takip olunur.”

Mevcudu Eksiltme Suçunun Oluşması İçin Aranan Şartlar Nelerdir?

Mevcudu eksiltme suçunun oluşması için bir takim şartlar bir arada bulunması gerekmektedir. Bu şartlar aşağıda sayılmıştır:

• Alacaklının malvarlığında bulunan değerleri eksiltmesi gerekmektedir.
• Mevcudu eksiltme eylemleri borçlu hakkında haciz yolu ile takip talebinden; konkordato mühletitalebinden; iflâsın ertelenmesi süresinden  sonra veya haciz yolu ile takip talebinden; konkordato mühleti talebinden; iflâsın ertelenmesi süresinden  talepten önceki iki yıl içinde  gerçekleştirilmelidir.
• Borçlu alacaklısını zarara sokmak kaydıyla mallarını kısmen ya da tamamen, malvarlığından karşılıksız olarak veya gerçek değerinden çok az bir fiyatla çıkarmış, telef etmiş, kıymetini düşürmüş, muvazaa ile başkasına devretmiş veya gerçekte borcu olmadığı halde, borcu varmış gibi aslı olmayan (muvazaalı) borçlar kabul (ikrar) ederek, pasifini çoğaltmış, olmalıdır
• Borçlunun kötü niyetli hareketlerinin birinden zarar gören alacaklı borçlu hakkında kesin aciz belgesi almış olmalı.
• Alacaklı, alacağını alamadığını kanıtlamış olmalıdır.

Mevcudu Eksiltme Suçunun Manevi Unsuru Nedir?

Borçlunun yukarıdaki eylemlerinin suç teşkil edebilmesi için, borçlunun alacaklılarını zarara sokmak kastıyla hareket etmiş olması gerekir.

Suçun oluşması için genel kast yeterli görülmemiş ve sanığın alacaklılarını zarara sokmak kastıyla hareket etmiş olması yani özel kast aranmıştır.

Burada belirtmek gerekir ki yapılan eylem her ne kadar alacaklıya zarar vermek amacıyla yapılmış olsa da, alacaklı bundan zarar görmemişse suç oluşmaz.

Mevcudu Eksiltme Suçunda Şikayet Süresi

Alacaklı yetkili ve görevli icra mahkemesine yazılı veya sözlü başvurusu ile şikayette bulunabilir. Mevcudu eksiltme suçu, takibi şikayete bağlı bir suç olup re’sen kovuşturma yapılan bir suç değildir.

Şikayet hakkı için İİK 347. Maddesinde hak düşürücü süre öngörülmüştür.

İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.”

Buna göre yukarıdaki şartları sağlayan alacaklının şikayet hakkı, borçlunun malvarlığını eksilttiği fiilin öğrendiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.

Mevcudu Eksiltme Suçunun Cezası Nedir?

Alacaklının şikayeti üzerine takibi gerçekleştirilen bir suç olan bu suç borçlu tarafından işlendiğine kanaat getirildiği takdirde sanık İİK m.331/1 uyarınca altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası ile cezanlandırılır

Mevcudu Eksiltme Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

İcra ve İflas Kanunu’nun 346. maddesi uyarınca, nafaka yükümlülüğünün ihlali şikayetine bakmakla görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 348. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı yetkili icra mahkemesi, icra takibinin yapıldığı yerdeki mahkemedir.”

Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere, alacaklısını zarara sokmak amacıyla mevcudunu eksiltme suçu şikayetinde yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN