Ceza Hukuku

Vergi Kaçakçılığı Suçu (VUK 359) ve Cezası Nedir?

Vergi kaçakçılığı suçu, vergi mevzuatına göre tutulması, düzenlenmesi ve saklanarak ibraz edilmesi zorunlu olan defter, kayıt, fatura veya diğer belgelerin hukuka aykırı şekilde düzenlenmesi, kullanılması, tahrif edilmesi ya da yok edilmesi ile bu belgelerde hesap ve muhasebe hileleri yapılması suretiyle işlenen suçlar arasında yer alır. Uygulamada vergi kaçakçılığı suçları içerisinde en sık karşılaşılan suç türü ise sahte fatura düzenleme veya kullanma fiilleridir.

Vergi Kaçakçılığı Suçu Nasıl Oluşur?

Vergi kaçakçılığı suçunu oluşturan fiiller şöyle sayılabilir;

  • Defter, Kayıt ve Belgelerin Tahrif Edilmesi: Vergiye ilişkin bilgileri içeren, saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu defterlerdeki yazıların silinmesi, rakamların okunmayacak şekilde karalanması ya da kayıtların vergi matrahının tespitini zorlaştıracak veya imkansız hale getirecek şekilde değiştirilmesi, vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.
  • Defter, Kayıt ve Belgelerin Gizlenmesi: Vergi incelemesi sırasında, noter onaylı defterler, vergiye ilişkin bilgileri içeren kayıtlar ya da varlığı tespit edilmiş belgelerin yetkili mercilere ibraz edilmemesi ve bu belgelerin saklanması, vergi kaçakçılığı suçunu meydana getirir.
  • Yanıltıcı Belge Düzenleme veya Bu Belgelerle İşlem Yapma: Vergiye ilişkin işlemler sırasında, belgelerdeki bilgilerin nitelik veya nicelik açısından değiştirilmesi ya da gerçeğe aykırı bilgilerin yer aldığı belgelerin kullanılması, vergi kaçakçılığı suçuna yol açar.
  • Muhasebe ve Hesap Hileleri Yapma: Genellikle yasa dışı işlemler gerçekleştiren kişilerin, bu eylemleri gizlemek amacıyla muhasebe ve hesap hilelerine başvurduğu görülmektedir. Bu yöntemle, gerçek matrahın tespit edilmesi engellenerek usule uygun vergilendirme yapılmaz ve daha az vergi ödeme amacı güdülür.
  • Gerçeğe Aykırı Hesap Açma: Vergi kayıtlarıyla bağlantısı bulunmayan ya da gerçekte var olmayan kişiler adına hesap açılması, vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur. 
  • Çift Defter Tutma: Vergiye ilişkin defter tutma yükümlülüğü zorunlu olmakla birlikte, kanunda belirtilen durumlar dışında ticari hesap ve işlemlerin kaydedildiği ek özel defterlerin tutulması, bu suçun oluşmasına neden olur. 
  • Defter, Belge ve Kayıtlarda Sahtecilik: Vergilerin hesaplanmasına ilişkin bilgilerin bulunduğu defter, belge veya kayıtların yok edilmesi, sayfalarının değiştirilerek başka sayfaların eklenmesi gibi fiiller de vergi kaçakçılığı suçunun oluşmasına sebep olur.

Vergi Kaçakçılığı Suçu Nasıl Oluşur

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Şikayet ve Uzlaşma

Uzlaşma, bir suç nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen kişi ile suçtan zarar gören kişinin bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmaya varması anlamına gelir. Fakat Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen vergi kaçakçılığı suçu, uzlaşma kapsamında değerlendirilen suçlar arasında yer almaz.

Vergi ziyaı suçu ise şikayete tabi suçlar arasında bulunmamaktadır. Bu suç, yetkili makamlar tarafından re’sen soruşturulur. Yani vergi ziyaı suçu için herhangi bir şikayet süresi öngörülmemiştir. Fakat vergi ziyaı suçuyla ilgili yargılama sırasında zamanaşımı sürelerinin dikkate alınması gereklidir.

VUK 359 Suçunda Zamanaşımı

Vergi kaçakçılığı suçlarında uygulanacak zamanaşımı süresi, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen genel zamanaşımı kurallarına uygun olarak belirlenir. Buna göre, Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen suçlar için zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu sürenin başlangıcı ise suçun işleniş şekline ve fiilin niteliğine göre değişiklik göstermektedir:

  • Sahte hesap açılması yoluyla işlenen vergi kaçakçılığı suçlarında, zamanaşımı süresi, hesabın açıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar.
  • Sahte belge düzenlenmesi veya kullanılması durumunda, belgelerin düzenlendiği tarih zamanaşımının başlangıç tarihidir.
  • Saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu belgelerin yok edilmesi halinde, yok etme fiilinin gerçekleştiği tarih esas alınır.
  • Vergi kayıtlarına ilişkin defter, belge ve kayıtların tahrif edilmesi durumunda ise zamanaşımı süresi, tahrifatın yapıldığı tarihten itibaren başlar.

Vergi Kaçakçılığı Suçunun Kanuni Düzenlemesi (VUK md.359)

 

Kaçakçılık Suçları ve Cezaları

Madde 359

a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan:

1)Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

2)Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,

Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.

b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sayfalarını yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge sahte belgedir.

c) Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunmayan kişilerin, bakanlıkla anlaşması olmadığı halde belgeleri basması veya bilerek kullanması iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

ç) Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

d) 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun ile düzenlenen piyasalarda, Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetki verilip verilmediğine bakılmaksızın, mükerrer 257’nci maddenin birinci fıkrasının 6 numaralı bendi kapsamında vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılmasına zorunluluk getirilen özel etiket ve işaretlerle ürünlerin etiketlenmesi veya işaretlenmesi ve etiketlenen veya işaretlenen ürün bilgilerinin kurulan veri merkezine aktarılmasını sağlayan sisteme fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek Hazine ve Maliye Bakanlığına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyenler veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

371’inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

Bu maddede yazılı fiillerle verginin zıya uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.

Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.

Bu maddede düzenlenen suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43’üncü maddesi uygulanır.

Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344’üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.

Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen fiillerle verginin zıya uğratıldığının tespit edilmesi durumunda, tarh edilen vergi, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammı, soruşturma evresinde ödenirse verilecek ceza yarı oranında indirilir. Kovuşturma evresindeyse hüküm verilinceye kadar ödenirse ceza üçte bir oranında indirilir

Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak herhangi bir cezanın bulunmadığı durumlarda ise vergi kaçakçılığı suçu nedeniyle verilecek ceza yarı oranında indirime tabi tutulur. Bu indirimlerden yararlanabilmek için, vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa davadan feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa bu başvurulardan vazgeçilmesi gerekmektedir.

Vergi Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi

Vergi Kaçakçılığı Suçunda Zincirleme Suç

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen vergi kaçakçılığı suçları, birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararı doğrultusunda işlenmişse, Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesi uyarınca zincirleme suç hükümleri uygulanır.

Aynı takvim yılı içinde, farklı zamanlarda tek bir suç işleme kararıyla işlenen birden fazla vergi kaçakçılığı suçu da zincirleme suç kapsamında değerlendirilecek ve TCK’nın 43. maddesi hükümleri uygulanacaktır. Ancak, aynı beyanname dönemi içinde birden fazla vergi kaçakçılığı suçu işlenmesi durumunda zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.

Vergi Kaçakçılığı Suçları Nasıl İncelenir?

Vergi kaçakçılığı suçlarının tespit edilmesinde, vergi incelemesi önemli bir ispat aracı olarak kullanılmaktadır. Bu tür incelemeler, vergi müfettişleri tarafından yürütülmektedir.

Vergi incelemesi, vergi dairesinde veya işyerinin uygun olması şartıyla işyerinde gerçekleştirilebilir. İncelemenin işyerinde yapılmasını talep eden mükellef, bu talebini ilgili Grup Başkanlığı’na bildirmelidir.

İncelemeyi yürüten vergi müfettişi, genellikle defterlerin ibrazı için mükellefe yazılı bir tebligat gönderir. Ayrıca, gerekli gördüğünde gelir ve giderlere ilişkin fatura, senet, bordro, makbuz gibi belgelerin, genellikle 15 gün içinde ibraz edilmesi için süre tanır. Mükellefler, inceleme memurlarının çalışmalarına uygun bir ortam sağlamak ve inceleme kapsamındaki talepleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Vergi müfettişi, hakkında inceleme yapılan mükellefle işlem yapan tüm gerçek ve tüzel kişilerden bilgi ve belge talep edebilir. Gerekli görülmesi halinde, ilgili kişilerin ifadesine de başvurabilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu