Türk Yargı Sisteminde Adli Tatil

Türk yargı sisteminde adli tatil her yıl 20 Temmuz’da başlar, 31 Ağustos’ta sona erer. Bu süreler zarfında birçok dava görülemeyecek olup hukukumuzda öngörülen bazı süreler de işlemeyecektir. Bu günlerde yargı çalışanları toplu olarak izne çıkacaktır denilebilir. Adli tatilde birçok yargı işi duracak fakat tutukluluk unsuru içeren ya da acil niteliği taşıyan davalar nöbetçi mahkemelerce görülmeye devam edecektir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda bu husustaki düzenlemeler farklılık göstermektedir.

Hukuk Muhakemelerinde Adli Tatilde Görülebilecek İşler Nelerdir?

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda adli tatilde görülebilecek dava ve işler sıralanmıştır. Buna göre:

• İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
• Her çeşit nafaka davaları ile soy bağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.
• Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.
• Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.
• Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.
• İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.
• Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.
• Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.
• Çekişmesiz yargı işleri.
• Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.

Tarafların anlaşırsa veya dava bir tarafın yokluğunda görülüyor ise hazır olan tarafın talebi ile, bu iş ve davalara bakılması, adli tatilden sonraya bırakılabilecektir.

Adli tatilde, bu sayılanlar dışındaki dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, istinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay’a gönderilmesi işlemleri de yapılabilecektir. Bu kurallar, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanacaktır.

Hukuk Muhakemelerinde Adli Tatilde Süreler İşler Mi?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 104 hükmüne göre adli tatile tabi olan dava ve işlerde, bu Kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken husus hükümde uzatılacağı bahsi geçen sürelerin bu kanunda öngörülmüş süreler olmasıdır. Buna Göre Hakim Tarafından Tayin Edilmiş Süreler Adli Tatil Nedeni İle Uzamayacaktır.

Bu hususta İSTANBUL BAM’ın  13. HD 2017/832 E. 2018/206 K. 14/03/2018 tarihli kararında  ” Dava dilekçesinde 42 davacı için 30.000 TL talep edildiği, ancak her bir davacı için ne kadar istendiğinin anlaşılır olmadığından her bir davacı için talep edilen alacak tutarının açıklanması için 2 haftalık kesin süre verilmesine aksi takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verileceğinin ihtarına” karar verildiği, ara kararın davacılar vekiline 12/08/2016 tarihinde tebliğ edildiği ancak 07/09/2016 tarihinde dava dilekçesinde belirtilen 30.000 TL’yi davacı G….. Y….. için talep ettiklerini ve diğer davacılar yönünden davaları  atiye bıraktıklarını  davacı vekili yazılı beyan etmiştir. Davacılar vekiline çıkartılan tebligatın 12/08/2016’de yapıldığı, verilen iki haftalık kesin sürenin 26/08/2016’de sona erdiği, HMK’nın 104. maddesinde adil tatil nedeniyle uzayacak sürelerin KANUNUN tayin ettiği süreler olduğu, hakim tarafından tayin edilen sürelerin adli tatil nedeniyle uzamasının mümkün olmadığı,  bu şekildeki talep yönünden her bir davacı için kabul ya da reddedilen miktarları tespit etmenin ve bu doğrultuda ilk derece mahkemesince hüküm kurmanın mümkün olmadığı[…]” denilerek bu durum açıklığa kavuşturulmuştur.

Ceza Muhakemesinde Adli Tatilde Görülebilecek İşler Nelerdir?

Ceza Muhakemesinde adli tatilde görülebilecek işler 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu madde 331 hükmü ile düzenlenmiştir. Buna göre:

• Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
• Tatil süresince bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay, yalnız tutuklu hükümlere ilişkin veya Meşhut Suçların Muhakeme Usulü Kanunu gereğince görülen işlerin incelemelerini yapar.

Ceza Muhakemesinde Adli Tatilde Süreler İşler Mi?

Ceza muhakemesinde adlî tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.

İdare Mahkemelerinde Adli Tatilde Görülebilecek İşler Nelerdir?

Bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri çalışmaya ara vermeden yararlanamazlar.

Çalışmaya ara verme süresi içinde; bölge idare mahkemesi başkanının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, birden fazla idari yargı mercii olan yerlerde idare veya vergi mahkemeleri başkan ve üyeleri arasından görevlendirilecek yeteri kadar hâkimin katıldığı bir nöbetçi mahkeme kurulur. Bölge idare mahkemeleri için ise bölge idare mahkemesi başkanının önerisi üzerine, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, tüm daire başkan ve üyeleri arasından görevlendirilecek yeterli sayıda nöbetçi daire kurulur.

Bunların yanında idari yargılamada, kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılacaktır.

Stj. Av. Sena TÜRK & Av. Ahmet EKİN