Resmi Belgede Sahtecilik Suçu

Resmi belgeler herkesin güven duyduğu belgeler olması sebebiyle resmi belgede sahtecilik suçu kamu güveninin de sağlanması için TCK madde 204’te hükme bağlanmıştır. Bu suçu herkes işleyebilir fakat sivil birinin veya kamu görevlisinin işlemesi durumunda yaptırımları 204. Madde de farklı olarak sonuçlanmıştır. Bu madde hükmüne göre;

• Sivil bir kişinin resmi belgede sahtecilik yapması iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası alması;
• Kamu görevlisinin görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi belgede sahtecilik yapması üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası alması kararlaştırılmıştır.

Fail ve Mağdur

Suçun faili herkes olabilir fakat Yargıtay, vermiş olduğu bir karar doğrultusunda Kamu İktisadi Teşebbüslerinin (KİT) düzenlediği belge de özel belge sayılıp KİT’lerin belge üzerinde işlediği suçlarda da resmi belgede sahtecilik suçu hükümleri uygulanmalıdır.  Kamu görevlilerinin de görevi gereği düzenlemeye yetkili olmadığı bir belgede suç işlemesi sivil kişinin resmi belgede sahtecilik suçuna göre cezalandırılır.

Resmi belgede sahtecilik suçu ‘’Topluma karşı işlenen suçlar’’ başlığı altında değerlendirildiği için suç tüm topluma karşı işlenmiş sayılır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçu İşlenme Şekilleri

Resmi belgede sahtecilik suçu TCK madde 204’te seçimlik hareketli bir suç olarak tanımlanmıştır.

• Resmi belgeyi sahte olarak düzenlemek
• Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek
• Sahte resmi belgeyi kullanmak.
• Gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemek

Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenlemek

Mevcut olmayan bir resmi belge, mevcutmuş gibi sahte olarak üretilmektedir. Sahtecilik belge içeriğine, düzenleyen kişinin kimliğine dair konularda olabilir. Daha önceden var olan bir belge değiştirilmiş de olabilir, aslında var olmayan bir belge varmış gibi de düzenlenebilir. Aldatmak maksadıyla hareket edilen bu suç tipinde sahte olarak resmi belgenin düzenlendiği an suç oluşmuş kabul edilmektedir, kullanılıp kullanılmaması önemli değildir. Örneğin sahte pasaport düzenlenmesi.

Gerçek Bir Resmi Belgeyi Başkalarını Aldatacak Şekilde Değiştirmek

Aslında var olan bir resmi belgede bazı kısımları değiştirmek, eklemeler yapmak ya da bazı kısımları silmek şeklinde değişiklikler yapmaktır. Yapılan bu değişikliklerin aldatıcı bir niteliği olması gerekir.  Aldatma kabiliyeti sıradan bir kişiyi kandırabilecek nitelikte olmalıdır.

Belgenin değiştirilmesi suçun oluşması bakımından yeterlidir, kullanılması önemli değildir; belgede değişimin yapılmasıyla suç tamamlanmıştır.

Yargıtay Ceza Kurlu E.2001/6-142 K. 2001/147 ilamında; objektif olarak birden fazla kişiyi kandırabilecek nitelikte olan belgelerin sahte olarak memur sıfatına haiz olan sanıklarca düzenlenmesi sonucunda memurun belgede sahtecilik suçunu oluşturduğu gözetilmiştir.

Sahte Resmi Belgeyi Kullanmak

Resmi belge sahte olmasaydı hangi amaçla kullanılacaksa; sahte bir belge halini aldıktan sonra da o amaca yönelik kullanılmasıdır. Sahte belgeyi oluşturan ve kullanan aynı kişiyse eğer tek suçtan ceza verilecektir.

Gerçeğe Aykırı Belge Düzenlemek

TCK madde 204/2’ de bahsedildiği üzere kamu görevlisinin düzenlemeye yetkili olduğu belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlenmesi içerik sahteciliği (fikri sahtecilik) olarak kabul edilmektedir. Fikri sahtecilik sadece kamu görevlilerinin işleyebileceği bir suçtur.

Fikri Sahtecilik & Maddi Sahtecilik

Fikri sahtecilik suçunda;

• Fail doğrudan doğruya sahte belge oluşturmaktadır.
• Sadece bir kamu görevlisi bu suçu işleyebilir.
• Sadece resmi belgede söz konusu olur.

Maddi sahtecilik suçunda;

• Önceden var olan gerçek bir belgenin varlığı gereklidir.
• Herkes tarafından gerçekleştirilebilir.
• Hem resmi hem de özel belgede yapılabilir.

Suça Etki Eden Haller

• Daha çok ceza verilmesini gerektiren hal:

TCK madde 204/3’ te resmi belgenin sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge sayılması cezanın yarı oranında arttırılmasına sebep olur. Bu hükmün uygulanabilmesi; belgenin niteliğini kanun hükmünden almasına bağlıdır. Sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge örnekleri:

1. Mahkeme ilamları
2. Noterlerce re’sen düzenleme şeklinde noterlik belgeleri
3. Duruşma tutanakları…

• Daha az ceza verilmesini gerektiren haller:

1- Hukuki bir ilişkiye dair alacağın kanıtlanması veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla sahtecilik suçunun işlenmesidir. Örneğin kişi, alacağı olan bireyden alacağını tahsil etmek amacıyla sahte bir çek düzenlemiş olabilir.

Bu durumlarda failin alacaklı olduğunu ispat etmesi gerekmemekle birlikte alacaklı olduğu bilinciyle hareket etmesi yeterlidir. Fail ile alacaklısı olduğu kişi arasında gerçekten bir borç ilişkisinin olması da gerekmektedir.

2- Karayolları Taşıma Kanununa göre yetki belgeleri, taşıt belgeler, taşıt kartı üzerinde yapılacak sahte düzenlemeler suçunda ceza yarı oranında indirilir.

Suçun Manevi Unsuru

Belgede sahtecilik açısından bir kastın olması gerekmektir. Kast; bilerek ve isteyerek bir durumu gerçekleştirme olduğu için resmi belgede yapılan değişiklikler, silmeler ya da eklemeler kasıtlı bir şekilde gerçekleşmelidir. Fail, bu değişiklikleri yaparak belgenin aslını bozduğunu ve sahte bir belge düzenlemiş olduğunu istemelidir ve bunun bilincinde olmalıdır.

Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru

Suçun kanuni tarifindeki maddi ve manevi unsurlarının tamamlanmasının ardından failin cezalandırılabilmesi için suçun hukuk düzenince onaylanmaması gerekmektedir.

TCK’da hiçbir kanun sahte bir belge düzenleme ve kullanma konusunda faile hukuka  uygun bir sebep sunmaz. Bunun tek istisnası zorunlu ve ağır bir tehlike altında olan kişinin zorunluluk hali oluşmuşsa; CMK’daki zorunluluk hali kuralları ile değerlendirildiğinde mazeret sebebi olarak düşünülebilir.

Teşebbüs

Suçun hareket unsuru gerçekleştirilirken bölünebildiği durumlarda suça teşebbüs mümkündür. Sahte belge düzenlemek isteyen kişi, belgeyi düzenlemek için hareketlere başlamış olup elinde olmayan sebeplerle belgenin düzenlenmesini tamamlayamaması halinde suça teşebbüsten ceza alır.

Suça İştirak

Bir suçun birden fazla fail tarafından işlenmesine suça iştirak denilmektedir. Suça iştirak; yardım etme, azmettirme ve faillik şeklinde olabilmektedir.

TCK madde 204/2 hükmünde resmi belgede sahteciliğin kamu görevlileri tarafından işlenmesinden bahsedildiği için iştirak konusunda farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu maddeye göre fail kamu görevlisi olmak zorunda olduğundan suça iştirak eden diğer kişiler ancak kamu görevlisi olmaması halinde iştirak veya azmettirmeden sorumlu sayılacaktır.

Suçların Çokluğu

TCK madde 212’ye göre sahte belgeler başka bir suçun işlenmesi sırasında kullanılırsa hem sahtecilik hem de işlenen diğer suçtan dolayı ayrı ayrı cezalandırılır ve resmi belgede sahtecilik suçu zincirleme suç şeklinde, değişik zamanlardan birçok kez işlenmesi halinde de tek suçtan cezalandırılacak fakat cezada artırıma gidilecektir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu E. 2015/15-651 K. 2018/22 T. 23.1.2018 ilamında; resmi belgede sahtecilik suçu, mağdurun kimlik bilgilerinin kullanılarak ikametgâh belgesi düzenlettirmek suretiyle gerçekleşmiştir. Sonra söz konusu sahte ikametgâh belgesiyle fail, bankaya başvuruda bulunup sahte olarak düzenlenmesini sağladığı bireysel kredi başvuru formunu mağdur gibi imzalayarak özel belgede sahtecilik suçunu işlemiştir. Aynı suç değişik zamanlarda işlenmiş olmakla zincirleme şekilde resmi belgede sahtecilik suçundan cezalandırılmalıdır.

Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Yargılama Usulü

Resmi belgede sahtecilik suçunun takibi şikayete bağlı değildir, re’sen yapılır. Resmi belgede sahtecilik suçunun zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemesidir fakat TCK madde  204/2 bakımından Ağır Ceza Mahkemesi görevlidir. Bunlar dışında Vergi Usul Kanununa göre düzenlenmiş olan belgelerde yapılan sahtecilikte Vergi Dairesi Başkanlığı veya Defterdarlığın görüşünün alınması bir dava şartıdır.

Ceza Yaptırımı

Resmi belgeler, kamu güvenini sağladıkları, inanılabilir ve güvenilebilir olmaları açısından resmi belgede yapılan sahtecilik özel belgede yapılan sahteciliğe göre daha ağır yaptırımı vardır.

TCK 204/2 ve 204/1 kıyaslandığında kamu görevlilerin yaptıkları belgede sahtecilik suçunun yaptırımı sivil kişilerin belge sahtecilik yapmasına göre daha ağırdır. TCK madde 204/2 kapsamında kamu görevlisi cezanın infazına kadar görevin yapılmasından ve kamusal faaliyetlerden men edilebilir.

TCK 204/3 ‘te de failin kim olduğuna bakılmaksızın belgelerin sahteliği ispat olununcaya kadar geçerli belgelerden olması durumunda temel cezanın yarı oranda artırılacağı düzenlenmiştir.

TCK madde 211’de geçen failin fiili alacağın ispat edilmesi veya gerçek olduğuna inandığı olayın belgelenmesi sebebiyle belgede sahtecilik suçunu işlemişse ceza yaptırımı yönünden indirim hali mevcuttur.

TCK madde 212 kapsamında sahte belge kullanma ve bununla birlikte başka bir suç işlenmesi halinde ayrı ayrı cezalandırılacaktır.

Resmi belgede sahtecilik suçu adli para cezasına da çevrilememektedir çünkü adli para cezası 1 veya daha az yıl olan hapis cezalarında uygulanmaktadır.

 Stj. Av. Ebru KOÇAK & Av. Ahmet EKİN