Adli Para Cezası ve İnfazı (TCK m. 52)

Adli para cezasının infazı ve hapis cezasının infazı, ceza hukukunda verilen hükmün kesinleşmesi ile söz konusu olan hususlardır.

Türk Ceza Kanunu’nda görüleceği üzere suçta iki yaptırım vardır: hapis cezası ve adli para cezası. Mahkeme tarafından hükmedilen adli para cezası devlet hazinesine kazandırılır.

Adli para cezasına sadece mahkemeler karar verirken, diğer devlet kurumları idari para cezası verebilmektedir ancak adli para cezasının ödenmemesi suç teşkil etmektedir, hapis cezasına dönüşür. İdari para cezalarının ödenmemesi ise suç teşkil etmemektedir.

Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi İçin Gereken Şartlar

Adli para cezası verilirken;

• Hükümlünün sosyal ve ekonomik durumu,
• Suçun işlenmesindeki özellikler,
• Yargılama sırasında suçtan duyduğu pişmanlık,
• Tutum ve davranışlar cezayı etkileyen kriterlerdir.

Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için kasten işlenen suçlarda kişiye 1 yıl ve daha az bir hapis cezasına hükmedilmiş olmalıdır.

Taksirle İşlenen Suçlar ve Adli Para Cezası

Taksirle işlenen suçlarda ise ceza miktarı düzenlenmemiştir. Bu sebeple cezanın miktarı ne olursa olsun taksirle işlenen suçlar her zaman para cezasına çevrilebilir.

Bunun tek istisnası bilinçli taksirle işlenmiş suçlardır. Bilinçli taksirle işlenen suçlarda ceza miktarı 1 yıl ve daha az ise adli para cezasına hükmedilebilir.

Bu bahsedilen hapis cezalarının paraya çevrilmesi hakim takdirindedir.

30 Gün ve Daha Az Süreli Hapis Cezaları İçin Adli Para Cezası

Bazı durumlarda hakimin takdir yetkisi yoktur. Verilen ceza 30 gün ve daha az süreli hapis cezası ise ya adli para cezasına ya da seçenek yaptırımlara çevirmek zorundadır.

Hükümlü 18 yaşından küçük, 65 yaşından büyükse ve 1 yıldan az süreli hapis cezası varsa adli para cezasına çevrilmesi zorunludur.

Adli Para Cezasının Hesaplanması

Kanundaki bazı suçların yaptırımında adli para cezası öngörülmüş ancak alt üst sınır belirlenmemiştir. TCK 52/1’e göre alt sınırı en az 5 gün, en fazla 730 gün kabul edilerek hesaplama yapılır.

Hakim önce tam gün bazında cezayı tayin eder. Tam gün sayısından arttırım ve/veya indirim yapılır. Ardından sanığın sosyal ve ekonomik durumunu baz alarak bir gün karşılığı 20TL ile 100 TL arasında cezasını belirler. Daha sonra tam gün sayısı ile bir gün karşılığı adli para cezası miktarı çarpılır.  Ardından cezanın ödenmesinde süre ve taksit halleri belirlenir.

Adli para cezasının üst sınırı 730 gün olmasına rağmen bazı suçların cezası 730 günden fazladır. Hakim bu durumda 730 günden üst bir adli para cezasına hükmedecektir.

Seçenek ceza olan adli para cezalarında hükmedilecek para cezalarının alt ve üst sınırı hapis cezasının alt ve üst sınırı olarak kabul edilerek uygulanır.

Adli Para Cezasının Ertelenmesi

Cezanın ertelenmesi sadece hapis cezaları için geçerlidir. Adli para cezalarında söz konusu değildir. (TCK m.51)

Adli para cezasına istinaden, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir. Doğrudan adli para cezası verilmesi halinde hükmün açıklanması geri bırakılabilecektir. Ancak hapis cezasından çevrilen para cezaları için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.

Adli Para Cezasının İnfazı İçin Cumhuriyet Başsavcılığına Verilmesi

Yargılamanın sonunda sanığın cezası belirlenir. Verilen hüküm mahkeme tarafından kesinleştirilip Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.

Adli para cezasını içeren ilamın infaz edilmesi için mutlaka Cumhuriyet Başsavcılığına verilmesi gerekir. İlamın savcılığa verilmeden infazı mümkün değildir.

Bunun üzerine infaz savcısı, ilamda belirtilen ödeme şekline göre, adli para cezasının otuz gün içinde ödenmesi için hükümlüye tebligat gönderir.

Adli Para Cezası Sicile İşler Mi?

Adli para cezası, tıpkı hapis cezası gibi adli sicil kaydına işlenir. Adli para cezası taksitle ödenirse son taksitin yatırıldığı gün; peşin olarak yatırılırsa peşin olarak tamamen yatırıldığı gün ceza infaz edilmiş sayılır. Böylece, ceza adli sicil kaydından silinir.

Kendiliğinden silinmeyen kayıtlar için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne kaydın silinmesi için dilekçe ile talepte bulunulması gerekir.

Adli Para Cezasının Ödenmemesi Halinde Ne Olur?

5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 106/3. maddesi uyarınca, hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir.

Günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir.

Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması hâlinde, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.

18 yaşından küçüklere verilen adli para cezası ödenmese bile hapis cezasına çevrilemez.

Adli Para Cezasından Çevrilen Hapis Cezasının Üst Sınırı

Tek adli para cezasında azami süre üç yıldır. Adli para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yıl ile sınırlandırılmıştır. Para cezasının hapse çevrilmesi sonucunda hapis cezası üç yıldan fazla olsa bile üç yıldan fazla olan süre dikkate alınmayacak, hapis cezası üç yıl olarak infaz edilecektir.

Birden fazla para cezasında azami süre beş yıldır.  Birden fazla hükümle adli para cezalarına mahkûmiyet hâlinde ise, bu süre beş yılı geçemez.

Adli Para Cezasının Taksitle Ödenmesi

Hakim, hükümlünün ekonomik durumunu göz önüne alarak, adli para cezasının 24 aya kadar taksitlendirme yaparak ödenmesine karar verebilir. Taksit ödemeleri hükmün kesinleşmesinden itibaren başlar.

Adli para cezasının taksitlendirilmesi, 4 aydan az, 24 aydan fazla olamaz.

Kararda, taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi hâlinde geri kalan kısmın tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adli para cezasının hapse çevrileceği hususu izah edilir.

Otuz gün içinde ilk taksitin ödenmemiş olması veya taksitlerden birisinin kararda gösterilen süre içerisinde ödenmemesi halinde, adli para cezası, Cumhuriyet Savcısının kararı ile gösterilen gün karşılığı miktar esas alınarak hapse çevrilir.

CGTİHK 106/8 maddesi uyarınca, hükümlü, hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona erer.

Adli Para Cezasının Takside Bağlanmamış Olması Halinde Taksitlendirme

Hükümde, adli para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adli para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir.

Taksitin Süresinde Ödenmemesi Halinde Para Cezasının Kalan Kısmının Hapse Çevrilmesi

İlk taksitin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci takside ilişkin izin hükümsüz kalır. Ödenmeyen adlî para cezası, Cumhuriyet Savcısının kararı ile gösterilen gün karşılığı miktar esas alınarak hapse çevrilir.

Hükümlünün hapis yattığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı ödemesi halinde, cezaevinden çıkartılır.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN