Navlun Sözleşmesi Nedir?

Navlun sözleşmesi, taraflardan birinin, navlun karşılığında deniz yolu ile eşya taşımayı, diğer tarafın navlun ödemeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanabilir.

Navlun Sözleşmesinin Unsurları Nelerdir?

Navlun Sözleşmesinin unsurları aşağıdaki şekildedir:

• Eşya taşımanın üstlenmesi,
• Deniz yoluyla taşımanın üstlenmesi,
• Taşıma işinin bir gemi ile yapılması,
• Taşıyanın eşyanın zilyetliğini elde etmiş olması,
• Taşıma işinin bir ücret karşılığında yapılması.

Navlun Sözleşmesinin Türleri Nelerdir?

Türk Ticaret Kanunu’nda yolculuk çarteri sözleşmesi ve kırkambar sözleşmesi olmak üzere iki tür navlun sözleşmesinden bahsedilmiştir.

Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Nedir?

Yolculuk çarteri sözleşmesi, taşıyanın, navlun karşılığında, geminin tamamını, bir kısmını veya belirli bir yerini taşıtana tahsis ederek denizde eşya taşımayı üstlendiği sözleşmedir. Bu sözleşme tek bir sefer için yapılabileceği gibi aynı veya farklı limanlar arasında birden fazla sefer için de yapılabilir.

Geminin belirli bir kısmı veya belirli bir yeri tahsis edilerek eşya taşımanın taahhüt edildiği sözleşmeler, kısmi yolculuk çarteri sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Geminin tamamının taşıtanın yüklerine tahsis edilmesi suretiyle tim taşımasının taahhüt edilmesi halinde tam yolculuk çarteri sözleşmesi söz konusu olur.

Kırkambar Sözleşmesi Nedir?

Kırkambar sözleşmesinde taşıyan, ayırt edilmiş eşyayı denizde taşımayı üstlenir. Ayırt edilmiş eşyanın, ferden belirlenmiş eşya yerine sözleşme ile taşınması kararlaştırılmış olan eşya olarak anlaşılması gerektiği; dolayısıyla sözleşmede taşınacak eşyanın cins ve miktar itibariyle belirlenmiş olmasının, ayırt edilmiş sayılması için yeterli olduğu kabul edilmelidir.

Kırkambar sözleşmesini yolculuk çarteri sözleşmesinden ayırt eden unsur, geminin tamamı, bir kısmı ya da bir yerinin tahsisi söz konusu olmaksızın eşya taşımanın taahhüt edilmesidir.

Alt Navlun Sözleşmesi Nedir?

Donatan veya işleten ya da zaman çarteri sözleşmesinde tahsis olunan olmayan bir kimsenin eşya taşımayı taahhüt etmesi halinde, bu şahsın ifası için akdedeceği navlun sözleşmesi alt navlun sözleşmesi olarak ifade edilmektedir. Ancak bu kişinin yük taşıma taahhüdünü yerine getirebilmesi için taşıtan olarak donatan veya gemi işletme müteahhidi ile ayrıca bir navlun sözleşmesi yapması gerekir.

Alt navlun ve ile asıl navlun sözleşmesinin birdirbirinden bağımsızlığından dolayı alt taşıtanla asıl taşıyan arasında doğrudan doğruya bir hukuki ilişki mevcut değildir. Alt taşıtan, alt taşıyan durumundaki taşıyan ile akdettiği navlun sözleşmesinin ifasını asıl taşıyandan talep etme hakkına sahip değildir.

Navlun Sözleşmesinin Kurulması ve Belgelenmesi

Navlun sözleşmelerinde bir şekil şartı öngörülmemiş olup tarafların sözleşmenin kurulmasına yönelik karşılıklı ve birbirine uygun iradeleri ile sözleşme kurulmuş sayılacaktır. Sözleşmenin sözlü veya zımnen yapılması dahi mümkündür. Ancak uygulamada navlun sözleşmelerinin hemen hemen tamamı yazılı şekilde yapılmaktadır.

Yolculuk çarteri sözleşmesi akdedildiğinde taraflardan biri giderini vererek sözleşme şartlarını içeren bir yolculuk çarteri partisi düzenlenmesini ve kendisine verilmesini isteyebilir.

Kırkambar sözleşmelerinde de sözleşmeyi tevsik için bir belge hazırlanması mümkündür. Burada yolculuk çarteri sözleşmesinde olduğu gibi taraflara sözleşme şartlarını içeren belge düzenlenip verilmesi için talep hakkı tanınmamıştır. Bununla birlikte eşyanın taşınmak üzere teslim edilmesinden sonra yükletenin talebi üzerine taşıyan bir konişmento düzenleyip vermek zorundadır.

Navlun Sözleşmenin Tarafları ve İlgili Şahıslar

Taşıyan, navlun sözleşmesinin deniz yoluyla eşya taşıma taahhüdünde bulunan taraftır.

Taşıtan, taşıyan ile navlun sözleşmesi akdeden veya adına ve hesabına navlun sözleşmesi akdedilen ve deniz yoluyla eşya taşıma karşılığında navlun ödemeyi üstlenen kişi olarak ifade edilir. Taşıtan aynı zamanda yükleten de olabilir.

Yükleten, navlun sözleşmesi uyarınca taşınacak malı gemiye getiren veya teslim eden kimsedir. Yükleten aynı zamanda taşıtan da olabileceği gibi taşıtandan farklı bir kişi de olabilir.

Gönderilen, varma limanında yükü teslim alma yetkisine sahip olan kimsedir. Gönderilenin bu hakkı konşimentoya, konişmentonun düzenlenmediği hallerde üçüncü şahıs lehine sözleşme olarak navlun sözleşmesine dayanır.

Navlun Sözleşmesine İlişkin Uygulanacak Hukuk ve Kurallar

Yabancılık unsuru içermeyen navlun sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda Türk Ticaret Kanunu m. 1138 vd. maddeler uygulama alanı bulur. Yabancılık unsuru içeren navlun sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara uygulanacak hukuk ise MÖHUK’nun 29. maddesine göre belirlenir.

Eşyanın taşımasına ilişkin sözleşmeler tarafların seçtikleri hukuka tabidir. Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde, sözleşmenin kuruluşu sırasında taşıyıcının esas işyerinin bulunduğu ülke aynı zamanda yüklemenin veya boşaltmanın yapıldığı ülke veya gönderenin esas işyerinin bulunduğu ülke ise bu ülkenin sözleşmeyle en sıkı ilişkili olduğu kabul edilir ve sözleşmeye bu ülkenin hukuku uygulanır.

Tek seferlik çarter sözleşmeleri ve esas konusu eşya taşıma olan diğer sözleşmeler de bu madde hükümlerine tâbidir. Hâlin bütün şartlarına göre eşyanın taşınmasına ilişkin sözleşmeyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye bu hukuk uygulanır.

Deniz Ticareti Hukuku, oldukça kapsamlı bir konu olup uzmanlık gerektirmektedir. Deniz Ticareti Hukukuna ilişkin olarak herhangi bir hukuki işlemin avukat desteğiyle gerçekleştirilmesi, hak kayıplarının önüne geçecek olup bu hususta Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av Mehmet Can CİVAN