Faturaya İtiraz ve Sonuçları

Ticari Faturaya Nasıl İtiraz Edilir?

Fatura, mal ya da hizmetin karşılığında düzenlenen ve alıcı ile satıcı arasındaki ticari ilişkiyi belgelendiren önemli bir vesikadır. Vergi Usul Kanunu (VUK) m. 229 hükmüne göre, fatura; “Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tacir tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”

Öte yandan Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 21, tacirler arasındaki ilişkilerde faturaya ilişkin itiraz usul ve sonuçlarını düzenler. m. 21/2 hükmü gereğince; “Bir fatura alan kişi, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında itiraz etmezse bu içeriği kabul etmiş sayılır.”

Dolayısıyla, ticari faturaya itiraz etmek isteyen kişinin ister kâğıt ister elektronik fatura olsun, faturayı teslim aldığı tarihten itibaren 8 gün içinde itirazını gerçekleştirmesi gerekir. İtirazın nasıl yapılacağına dair kanunda yazılı özel bir şekil şartı yoktur ancak pratikte yaygın olarak kullanılan yöntemler noter aracılığıyla ihtarname, kayıtlı elektronik posta (KEP), telgraf, taahhütlü mektup gibi belge ile tespit edilebilecek gönderim yollarıdır. 

Faturaya İtiraz Edilmesi Halinde Ne Yapılır?

Faturaya 8 günlük süre içinde usulüne uygun bir şekilde itiraz edildiğinde, faturayı düzenleyen tarafın faturanın doğruluğunu ispat yükümlülüğü doğar. Çünkü TTK m. 21/2’de getirilen itirazsızlık karinesi, aksi ispat edilebilir bir karinedir.

Bu durumda satıcı, faturada yazan malın veya hizmetin gerçekten teslim edildiğini, niteliğinin, miktarının, fiyatının vs. sözleşmeye uygun olduğunu ispat etmek zorunda kalır. Eğer ispat edemezse, alıcı hukuken borçlu sayılmaz. Ayrıca e-Fatura ise sistem içinde “ret” yanıtı verilebilir; ya da harici yolla itiraz bildirilip, aynı zamanda idari olarak da e-Fatura iptal/itiraz bildirim portalı üzerinden gerekli bildirim yapılabilir. Bu, vergisel kayıtlar ve beyanlarla uyuşmazlık çıkmaması için önemlidir. 

Faturaya İtiraz Edilmemesinin Hukuki Sonuçları

TTK m. 21/2’nin getirdiği düzenleme uyarınca; faturayı alan kişi, 8 gün içinde itiraz etmezse, faturanın içeriğini yani malın/hizmetin teslimi, fiyat, miktar, vs. kabul etmiş sayılır. Fakat bu durumda itiraz edilmese dahi bu faturanın içeriğindeki malın veya hizmetin ifa edildiğinin bir göstergesi değildir. Bu, aksi ispat edilene kadar geçerli bir kanuni karine oluşturur. 

Bu durumda:

• Fatura, ticari defterlerde kayıtlı ise, bu kayıtlar da bir kabul delili sayılır. 
• İleri bir tarihte “fatura hatalı düzenlenmişti”, “mal/hizmet teslim edilmedi” gibi itirazlar yöneltilse bile, ispat yükü alıcıya geçer; bu da pratikte davayı zorlaştırır.
• Özellikle e-Fatura’da “ret” butonuyla veya noter/KEP gibi usullerle zamanında itiraz edilmemişse, hukuken faturanın geçerli olduğu kabul edilir. 

Bu nedenle, alıcıların itiraz süresini gözden kaçırmamaları ve usulüne uygun bir itiraz yöntemi seçmeleri kritiktir.

Faturaya İtiraz Süresi Ne Kadardır?

Yukarıda da belirtildiği gibi, TTK m. 21/2 hükmüne göre 8 gündür. Bu sekiz günlük sürenin başlangıcı, faturanın alıcının eline geçmesi veya sistemsel olarak tebliğ edilmesi ile başlar.  Özellikle e-Fatura uygulamalarında ister “ticari fatura” ister “temel fatura” olsun bu sürenin dikkatle takibi gerekir. 

Hangi Faturalar İptal Edilemez / İtiraz Edilemez?

Genel olarak, her fatura için itiraz hakkı vardır. Ancak bazı hallerde:

• Fatura alıcının eline ulaşmamışsa ya da tebliğ edilmemişse, itiraz süresi başlamaz.
• Taraflar arasındaki ilişki tacir-tacir değil de farklı statüde ise (örneğin tüketici-ticaret), TTK m. 21 kapsamı daralabilir; çünkü m. 21 hükmü tacirler arası ticari ilişkilere yöneliktir. 
• E-Fatura’da “temel fatura” senaryosunda sistem içinde otomatik kabul söz konusu olabilir; bu durumda itiraz için harici yollara (noter, KEP vs.) başvurulmalıdır. Sistem üzerinden ret yapılamıyorsa, e-Fatura da olsa sadece bu harici yöntemlerle itiraz mümkündür. 

Dolayısıyla “hiç iptal edilemez” diye kesin bir sınırlama olmasa da her durumda itiraz hakkının ve yönteminin dikkatle değerlendirilmesi gerekir.

E-Faturalarda İtiraz Nasıl Yapılır?

Elektronik fatura, e-Fatura kullanımı yaygınlaştıkça, itiraz süreçleri de daha teknik hâle gelmiştir. Temelde iki senaryo vardır:

• Ticari Fatura: E-Fatura sistemi üzerinden “Ret Uygulama Yanıtı” gönderilerek itiraz mümkündür. Tarifeler, gönderi sistemleri, entegratör yazılımlar vb. bu adımı destekler. 
• Temel Fatura: Sistem içi ret opsiyonu yoktur. Bu durumda itiraz ancak TTK m. 18/3’te öngörülen harici yollarla yapılmalıdır: noter ihtarnamesi, KEP, taahhütlü mektup, telgraf gibi.

E-faturaya İtiraz İhtarname Örneği

MERSİN NOTERLİĞİNE

İHTAR EDEN:

VEKİLİ:

MUHATAP:

TEBELLÜĞ TARİHİ:

KONU: … tarih ve … nolu … TL bedelli e-faturaya itirazlarımızın bildirilerek e-faturanın tarafınıza iadesidir.

Sayın Muhatap, tarafınızca düzenlenen … tarih ve … nolu … bedelli e-fatura sistem üzerinden müvekkile tebliğ edilmiştir.
 
İhtar ve itiraz eden keşideci müvekkil ile tarafınız arasında herhangi bir sözleşme olmadığı gibi, müvekkilin tarafınıza herhangi bir borcu da bulunmamaktadır. Ayrıca tarafınızın ihtar eden keşideci müvekkilden herhangi bir hak ve alacağı söz konusu değildir. Bu nedenle;
 
Fazlaya ilişkin sair tüm talep ve dava haklarımız saklı kalmak kaydıyla, tarafımızca tebellüğ edilen … tarih ve … nolu … TL bedelli e-faturaya yasal süresi dâhilinde itiraz ederek, faturayı işbu ihtarnamemiz ekinde tarafınıza iade ettiğimizi lüzumuna binaen ihbar ve ihtar ederiz. (Tarih)

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ali Numan ÖZTÜRK